بافت‌های عصبی مرکزی داخل جمجمه و ستون‌فقرات به‌طور مداوم با مایعی کاملا شفاف و زلال به نام مایع مغزی-نخاعی شست‌وشو می‌شود.
صبح‌شد: بافت‌های عصبی مرکزی داخل جمجمه و ستون‌فقرات به‌طور مداوم با مایعی کاملا شفاف و زلال به نام مایع مغزی-نخاعی شست‌وشو می‌شود. این مایع در نقاطی از مغز به نام «بطن‌ها» تولیدشده و در نقاط دیگری جذب می‌شود و به‌این‌ترتیب همواره جریان مداومی از این مایع داخل و اطراف مغز و نخاع برقرار است.
مثل همه عملکردهای بدن، این قابلیت منحصربه‌فرد هم ممکن است دچار بیماری شود. آنچه مهم بوده و نیاز به تشخیص و درمان دارد، تجمع بیش‌ازحد معمول این مایع داخل جمجمه است که به آن «هیدروسفالی» می‌گویند. این اختلال ممکن است در اثر تولید بیش‌ازحد مایع، انسداد مسیر عبور آن یا اشکال در جذب مایع رخ دهد.
حوضی را تصور کنید که آب چشمه‌ای از طریق یک جوی وارد آن شده و از سوی دیگر از لوله‌ای خارج می‌شود؛ افزایش جریان آب چشمه یا انسداد در مسیر خروجی باعث تجمع آب داخل حوض شده و در نهایت آب به بیرون سرازیر خواهد شد، اما جمجمه انسان فضای محدودی دارد و نتیجه تجمع بیش‌ازحد مایع داخل آن، افزایش فشار داخل جمجمه است؛ اتفاقی که خطرناک، آسیب‌رسان و حتی کشنده است. در واقع حجم زیادی مایع داخل جمجمه تجمع می‌یابد و فضا را برای مغز محدودتر می‌کند و باعث آسیب به مغز می‌شود.
علل بروز هیدروسفالی بسیار متنوع است. عفونت‌هایی مانند مننژیت و آبسه‌مغزی، خونریزی‌ها از جمله خونریزی از آنوریسم‌ها و کلافه‌های عروقی یا خونریزی‌های خودبه‌خودی یا به‌دنبال ضربه‌مغزی، تومورها چه خوش‌خیم و چه بدخیم، ناهنجاری‌های مادرزادی و همین‌طور سکته‌های مغزی همگی می‌توانند به‌شکلی باعث اختلال در سیستم گردش مایع مغزی نخاعی شوند.
تومورهایی وجود دارند که خود می‌توانند مایع مغزی نخاعی تولید کنند، عفونت‌ها و خونریزی‌ها ممکن است در محل جذب مایع سبب اختلال شوند و تومورها، آبسه، سکته‌مغزی و ناهنجاری‌های مادرزادی ممکن است سبب انسداد در مسیر عبور مایع شوند. مسیری که گاه بسیار باریک است و به‌راحتی با فشار توده‌ای کوچک ممکن است بسته شود.
در مجموع باید گفت هیدروسفالی به معنی تجمع بیش‌از اندازه مایع مغزی-نخاعی داخل جمجمه و معمولا نشانه‌ای از وجود بیماری دیگری است که علل آن طیف بسیار وسیعی دارد. اما علت هر چه باشد لازم است درمان شود، زیرا درمان‌نکردن آن می‌تواند به بروز آسیب‌های جدی و حتی مرگ منجر شود.
