رئیس‌جمهور در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا از اجرای طرحی در آینده‌ای نزدیک خبر داد که براساس آن هرکسی بخواهد از وسایل نقلیه عمومی استفاده کند، باید کارت شناسایی معتبر همراه داشته باشد؛ کارتی که کدملی فرد در آن درج شده است.
صبح‌شد: رئیس‌جمهور در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا از اجرای طرحی در آینده‌ای نزدیک خبر داد که براساس آن هرکسی بخواهد از وسایل نقلیه عمومی استفاده کند، باید کارت شناسایی معتبر همراه داشته باشد؛ کارتی که کدملی فرد در آن درج شده است.
به گفته حسن روحانی، سامانه‌ای برای ردیابی مبتلایان به کرونا ایجاد خواهد شد و به همین‌خاطر با طرح الزام داشتن کارت شناسایی، از ورود مبتلایان به ناوگان حمل‌ونقل همگانی جلوگیری می‌شود. این در حالی است که اگرچه اجرای چنین طرحی برای صدور بلیت سفر بین شهری، ورود به ادارات یا امور مشابه، ممکن به‌نظر می‌رسد، اما در مورد چندمیلیون سفر روزانه با مترو و اتوبوس، قضیه فرق می‌کند.
فقط کافی است یکی از ایستگاه‌های پرتردد پایتخت مثل دروازه‌دولت، امام‌خمینی (ره)، صادقیه، شهیدبهشتی و... که در هردقیقه صد‌ها مسافر از گیت‌ها رد می‌شوند را تصور کرد تا مشخص شود که کار چقدر دشوار خواهد بود. البته این مسئله به آن مفهوم نیست که ردیابی و کنترل افراد کرونا مثبت، ناشدنی است، اما سؤال اینجاست که آیا زیرساخت لازم برای چنین کاری فراهم آمده؟ از سوی دیگر باید توجه شود که شرایط ۲ شبکه اتوبوسرانی و مترو با یکدیگر متفاوت است. در اولی مسافران وارد ایستگاه‌هایی می‌شوند که روی زمین ساخته شده و به جز ورودی اصلی، چندین راه ورود و خروج دارد. در دومی ایستگاه‌ها اغلب زیر زمین ایجاد شده‌اند و همه با سامانه‌های الکترونیک مختلف به هم ارتباط دارند. شاید به همین دلیل، مدیران این ۲ سامانه نظر متفاوتی درباره اجباری کردن استفاده از کارت ملی دارند.
مدیرعامل سازمان اتوبوسرانی شهرداری تهران در همین ارتباط به همشهری می‌گوید: «تعداد ایستگاه‌های اتوبوس، خیلی زیاد و در سراسر شهر پراکنده است؛ به همین دلیل اجرای چنین طرحی نیاز به زیرساخت‌های وسیع دارد و هم‌اکنون بسیار سخت است.» محمود ترفع ادامه می‌دهد: «ما ۳۳۰ ایستگاه خطوط تندرو و به‌طور کلی ۵ هزار ایستگاه در سطح شهر داریم، در شرایط فعلی تنها می‌توان در پایانه‌ها و ایستگاه پر مسافر خطوط تندور چنین کاری را انجام داد که البته آن‌هم نیاز به امکانات کافی دارد.»
در مقابل مدیرعامل شرکت بهره‌برداری مترو، اجباری شدن استفاده از کارت یا کدملی در مترو را امکانپذیر می‌داند و می‌گوید: «ما این هدف را با عنوان شخصی‌سازی کارت دنبال می‌کنیم. اگر کارت‌ها از این به بعد در مرحله تولید و توزیع شخصی‌سازی شود استفاده از آن هم بنا به هویت مسافر ممکن می‌شود. مترو از این طرح استقبال می‌کند و امکان اجرای آن را هم دارد.»
فرنوش نوبخت می‌افزاید: «سیاست کلی کشور که از طرف ستاد ملی کرونا تعیین می‌شود و رئیس‌جمهور آن را اعلام کرده براساس گزارش‌هایی است که از انتشار بیماری به‌دست می‌آید. ما هم باید برای مدیریت آن راهکار‌های جدید در پیش بگیریم.»
او یاد‌آوری می‌کند: «در اول امسال و همان وقتی که اهمیت استفاده از ماسک مطرح شد، مترو این کار را شروع کرد. ابتدا با نصب بنر در ایستگاه‌ها مسافران را تشویق به استفاده از ماسک کردیم. بعدا در ۱۰ خرداد ورود بدون ماسک به شبکه مترو را ممنوع کردیم الان هم به یک الزام تبدیل شده است و تقریبا همه مسافران ماسک دارند.»
نوبخت با تأکید بر اینکه مقابله با بیماری کرونا مدت زیادی ادامه خواهد داشت، می‌گوید: «الان در حال کار روی نرم‌افزار شناسایی افراد بدون ماسک هستیم تا این مسافران را مشخص کنیم و شاید بتوانیم آن را به گیت‌ها اتصال دهیم تا کسی نتواند بدون ماسک از آن‌ها عبور کند.»
کاهش ۳۰ درصدی مسافران مترو با محدودیت‌های ترددی
به گفته فرنوش نوبخت، مدیرعامل شرکت بهره‌برداری مترو تهران، از ابتدای آذر ۳۰ درصد مسافران مترو کم شده است.
فاصله‌گذاری در برخی خطوط رعایت می‌شود، اما در ایستگاه‌های تقاطعی مثل دروازه‌دولت و صادقیه میزان مسافران بیش از حدی است که بتوان به فاصله‌گذاری اجتماعی توجه کرد. سال گذشته و قبل از شیوع کرونا، روزانه یک میلیون و ۹۰۰ سفر در مترو انجام می‌شد، اما هم‌اکنون تعداد مسافران به ۵۵۰ هزار نفر رسیده است.
اکنون ۷ خط مترو با ۲۵۰ کیلومتر طول در حال بهره‌برداری است و درصورتی که خط ۶ مترو کامل شود، طول خطوط مترو به ۳۰۰ کیلومتر می‌رسد.
چند ابهام قابل توجه
هم‌اکنون سیستم‌های الکترونیکی گوناگونی برای ورود و خروج افراد به مکان‌های مختلف از روی شناسایی بارکد کارت ملی وجود دارد. به‌طور نمونه چند استادیوم بزرگ ورزشی، به گیت‌های هوشمندی مجهز هستند که تنها ورود کسانی که بلیت بازی‌ها را با کدملی خود تهیه کرده‌اند، می‌توانند مجوز ورود به استادیوم را پیدا کنند. اما تجربه نشان داده همین مسئله هم در بسیاری از موارد با مشکل مواجه می‌شود. این در حالی است که درباره اتوبوس و مترو، رصد و کنترل مسافران به‌مراتب دشوارتر بوده و تفاوت‌شان با استادیوم و محل‌های مشابه از زمین تا آسمان است. بر این اساس، سؤالات و ابهاماتی در ذهن شکل می‌گیرد که نیازمند پاسخی دقیق هستند.
۱. آیا افراد مبتلا به کرونا نمی‌توانند کارت شناسایی فرد دیگری را همراه داشته باشند و در شلوغی تردد‌ها از آن برای ورود به مترو یا اتوبوس استفاده کنند؟
۲. کسانی که کارت ملی یا کارت شناسایی ندارند چه باید بکنند؟
۳. آیا بخش مهمی از وظایف نظارتی بر عهده متصدیان ایستگاه‌هاست و آن‌ها می‌توانند به‌خصوص در ایستگاه‌های پرازدحام از عهده چنین وظیفه‌ای برآیند؟
۴. برای متخلفان چه جریمه‌هایی درنظر گرفته شده و جریمه‌ها چگونه اعمال می‌شود؟
