ساختمان جدید پلاسکوآماده بهره برداری است، اما دست کم 2 هزار مجموعه در کشور وضعیت مشابه پلاسکو را دارند، این در حالی است که لایحه مدیریت یکپارچه ایمنی شهرها سال ها بلا تکلیف مانده است
صبح‌شد: درست چهار سال قبل بود؛ تهران، چهارراه استانبول. از ساعت ۷ صبح چشم‌ها به تصاویری دوخته شد که آتش به جان‌ها می‌انداخت. آتش‌نشانان برای خاموش‌کردن پلاسکو به دل آتش می‌زدند.
اما افسوس که آتش ۵۴ سال غفلت، آن‌قدر پرقدرت بود که پس از ۴ ساعت، تمامِ پلاسکو را فروریخت و ۱۶ آتش‌نشان و ۶ شهروند را هم به کام مرگ کشاند. پلاسکو در سال ۱۳۴۱ افتتاح شده بود و ۵۴ سال بی‌توجهی به ناایمن‌بودن آن، تلخ‌ترین آتش‌سوزی کشور را رقم زد.
حالا چهارسال پس از آن حادثه، ساختمان جدید پلاسکو با رعایت تمامی استاندارد‌های ایمنی آماده بهره‌برداری شده است، اما صد‌ها پلاسکوی دیگر در کلانشهرها وجود دارد که هرلحظه ممکن است حادثه‌ای تلخ‌تر از پلاسکو در آن‌ها رقم بخورد. نگاهی به خبر‌ها و آمارها، وضعیت را روشن می‌کند:
۱۰۰۰ ساختمان ناایمن در تهران
«عبدالرضا گلپایگانی» معاون شهردار تهران: بیش از ۱۰۰۰ ساختمان در تهران با خطر جدی مشابه پلاسکو مواجه است که در بین آن‌ها برخی از ساختمان‌های دولتی هم قرار دارند. (ایسنا-۲۶ دی ۹۹)
۱۸۸ مجتمع و بازار مشهد، بدون تاییدیه ایمنی
«محمدجواد حیدری» معاون آتش‌نشانی مشهد: به غیر از ۱۲ مجتمع و بازار ناایمن که نام آن‌ها رسانه‌ای شده است، ۱۷۶ مجتمع دیگر تاییدیه ایمنی ندارند که در بین آن‌ها، نام دو مجتمع مسکونی و برخی هتل‌های اطراف حرم مطهر نیز دیده می‌شود. ا لبته برخی از این مجتمع‌ها ممکن است به دلیل اختلاف با شهرداری و نداشتن پایانکار موفق به گرفتن تاییدیه ایمنی نشده باشند. (روزنامه خراسان- دی ۹۹)
۱۵۰ مجتمع ناایمن در اصفهان
«منصور شیشه‌فروش» مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان: از ۲۵۰ مرکز و مجتمع ناایمن شناسایی‌شده در اصفهان، فقط ۱۰۰ ساختمان برای رفع
نواقص اقدام کرده‌اند. (صداوسیما- تیر ۹۹)
اخطار به ۱۳ پاساژ قدیمی تبریز
پس از حادثه پلاسکو، تا به امروز به ۱۳ پاساژ قدیمی و ناایمن تبریز تذکر داده شده است. برخی از بازار‌های قدیمی و تاریخی این شهر هم در سیستم برق‌رسانی دارای نقص است که ضوابط میراث فرهنگی، ایمن‌سازی آن‌ها را مشکل کرده است. (طبق اعلام شهرداری تبریز به روزنامه خراسان)
۱۷۴ مجتمع ناایمن در مرکز شهر اهواز
«ابراهیم قنبری» رئیس آتش‌نشانی اهواز: فقط در هسته مرکزی شهر اهواز، ۱۷۴ مجتمع ناایمن شناسایی شده‌اند. (ایسنا- مرداد ۹۹)
۱۰ مجتمع تجاری ناایمن در قم
«علی اصغر سلطانی» معاون دادستان قم: تاکنون ۱۰ پاساژ ناایمن در شهر قم شناسایی شده که صاحبان آن‌ها با وجود اخطار‌های متعدد به این موضوع مهم توجهی نمی‌کنند.
(باشگاه خبرنگاران-دی ماه ۹۹)
زنگ خطر در اراک
آمار دقیقی از تعداد بازار‌ها و مجتمع‌های ناایمن در اراک اعلام نشده است، اما به استناد گزارش ایسنا، برخی از پاساژ‌های این شهر فرسوده‌اند و اقدامات چندانی برای ایمن‌سازی آن‌ها انجام نشده است.
حداقل ۲ هزار پلاسکو
خبر‌هایی که به آن اشاره شد، نشان می‌دهد که هم‌اکنون بیش از ۱۵۰۰ مجتمع و بازار ناایمن در هفت کلان‌شهر وجود دارد؛ حالا اگر آمار مجتمع‌های ناایمن در همه کلانشهرها، مراکز استان‌ها و شهرها را به این آمار اضافه کنیم، قطعا تعداد مجتمع‌های مشابه پلاسکو، به بیشتر از ۲ هزار مورد خواهد رسید. هرچند طی سال‌های اخیر با همکاری شهرداری‌ها و دستگاه قضایی، میزان نظارت‌ها و پلمب مجتمع‌های ناایمن بیشتر شده، اما نبود نظارت ملی و قوانین بازدارنده، باعث شده است همچنان خطر این پلاسکو‌ها بیخ گوش مردم این شهرها باشد.
سازمان مدیریت بحران: ما سیاست‌گذاریم
موضوع را از «علی بختیاری»، سخنگوی سازمان مدیریت بحران، پیگیری می‌کنم و او به خراسان می‌گوید: «سازمان مدیریت بحران عمدتا مسئولیت سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، هماهنگی و نظارت را دارد. درباره وضعیت مجتمع‌های ناایمن هم وزارت راه و شهرسازی، وزارت کار و شهرداری‌ها ایفای نقش می‌کنند».
واقعا چه کسی متولی است؟
اما گفت‌وگوی سخنگوی آتش‌نشانی تهران با خراسان، بیانگر آن است که این حوزه متولی مشخصی ندارد: «همه آتش‌نشانی را نوک پیکان نظارت‌ها می‌دانند، اما ما طبق قانون فقط می‌توانیم اخطار و تذکر کتبی بدهیم. واقعا برای ما هم سوال است که چه کسی متولی رسیدگی به وضعیت مجتمع‌های ناایمن است؟ سازمان‌های نظارتی و بازرسی در این ماجرا کجا هستند؟» «جلال ملکی» این حقیقت تلخ را هم می‌گوید که: «با این‌که نظارت و برخورد قانونی لازمه کار است، اما برای فرهنگ‌سازی چه کرده‌ایم؟ از کلاس اول تا مقطع دکترا هزاران صفحه جزوه تدریس می‌شود، اما ۲۰ صفحه هم آموزش اصول ایمنی نداریم».
چشم امید به لایحه دولت
صحبت‌های ملکی نشان می‌دهد او و همکارانش که در فجایعی همچون پلاسکو جان‌شان را هم به خطر می‌اندازند، از نبود قوانین محکم برای برخورد با مجتمع‌های ناایمن گله‌مندند و باید قانون‌گذاران فکری به حال این موضوع کنند. تیرماه امسال بود که «البرز حسینی»، سخنگوی کمیسیون عمران، گفته بود «در نخستین نشست کمیسیون عمران به موضوع ایمن‌سازی ساختمان‌های پرخطر ورود می‌کنند»، حالا، اما ۶ ماه از آن روز گذشته و آن‌طور که خود او به خراسان می‌گوید، «به دلیل اولویت‌های دیگر هنوز فرصتی برای بررسی این موضوع در کمیسیون مهیا نشده است». ساعت ۱۱:۳۰ سی‌ام دی‌ماه ۱۳۹۵، همزمان با فروریختن پلاسکو، بغض چهارساعته همه ما فروریخت و ایران‌مان عزادار شد؛ اما این همه غم‌های آن حادثه نبود؛ نابودی زندگی کارگران و کاسبان پلاسکو هم نمکی بود که بر زخم‌هایمان پاشیده شد. حالا پلاسکو پس از چهارسال دوباره زنده شده، اما ماییم و هراس از ۲ هزار پلاسکوی دیگری که هرلحظه ممکن است دوباره عزادارمان کند.
