معاون گمرک و معاون سازمان اموال تملیکی در گفت و گو با خراسان از عاملان حبس کالا در گمرک و میزان فروش کالاهای متروکه گفتند.
صبحشد: در حالی روز به روز قیمت اجناس در کشور بالا میرود که برخی از کالاها در گمرک خاک میخورند و به دلیل زمان زیادی که در انبارها میمانند فاسد میشوند و از بین میروند. یکی از نمونههای بارز آن ماجرای ۳۲۰ تن گوشتی است که هفت سال در سردخانههای گمرک ماند و ترخیص نشد تا این که به تازگی تصمیم گرفته شده این گوشتها پودر و به عنوان خوراک ماهی، دام و طیور استفاده شود.
در روزهای اخیر هم معاون فنی گمرک ایران در یک نشست خبری اعلام کرده که تقریبا ۴۰ میلیون دلار کالا با اولویت ارزی غیرفعال با حدود ۴۰۰ اظهارنامه وارداتی در گمرک وجود دارد که در آستانه فاسد شدن هستند! پیش از این هم در سال گذشته ماجرای واردات ۱۴۰ هزار تن ذرت آلوده در رسانهها مطرح شد که سرانجام آنها هم مشخص نشد. درباره ماجرای دلایل ترخیص نشدن ۳۲۰ تن گوشت در سردخانههای گمرک در ۱۱ بهمن گزارشی چاپ کرده ایم.
امروز هم میخواهیم درباره فرجام کالاهای متروکهای که به دلایلی امکان ترخیص آنها وجود ندارد و احتمال فاسد شدن آنها میرود بنویسیم. کالاهایی که میتوان به جای این که در انتظار فاسد شدنشان در انبارهای گمرک باشیم در بازار عرضه شوند و در کنترل قیمتها نقش مهمی ایفا کنند. پس با ما همراه باشید تا سرنوشت کالاهای متروکه در گمرک را بدانید. برای بررسی این موضوع با مهرداد جمال ارونقی معاون فنی گمرک وسید حسین میر معینی معاون فروش سازمان اموال تملیکی گفتگو کرده ایم.
کالای متروکه چیست؟
کالاهای متروکه کالاهایی هستند که صاحب آن به هر دلیل در مهلت قانونی برای ترخیص آن به گمرک مراجعه نکرده یا در ارائه اسناد تاخیر کرده یا به علت ارائه نکردن مجوزهای خاص موردنیاز، کالا در انبارها باقی مانده است. یکی از دلایل متروکه شدن کالاهای وارداتی، کمبود نقدینگی صاحبان کالاست، یکی دیگر از عوامل متروکه شدن کالاهای وارداتی تایید نشدن بهداشت و استاندارد است. البته دلایل دیگری از جمله واردات کالاهای ممنوعه هم میتواند دلیل متروکه شدن باشد.
سرنوشت کالای متروکه
بعد از طی شدن مهلت قانونی که حداکثر چهارماه است اگر مالک کالا نتواند کالا را از گمرک ترخیص کند، گمرک اقدام به متروکه کردن کالا میکند و با متروکه شدن، آن کالا در اختیار سازمان اموال تملیکی به عنوان مسئول فروش کالای متروکه قرار میگیرد. سازمان اموال تملیکی هم برای کالاهای مختلف اقدام به دریافت مجوز برای فروش میکند، به طور مثال برای اقلام خوراکی مجوزهای استاندارد، غذا و دارو، جهاد کشاورزی و ... را میگیرد.
در صورتی که مجوزهای لازم برای کالا گرفته نشود کالا امحا و نابود میشود، اما در صورتی که مجوزها گرفته شود سازمان اموال تملیکی کالاها را به فروش میرساند و پس از کسر هزینههای گمرک از جمله حمل، انبارداری، بیمه و... هزینههای خود را که شامل هزینههای آگهی، گرفتن مجوز و ۱۰ درصد کارمزد است بقیه پول را به حساب خزانه واریز میکند تا صاحب کالا بعد از ارائه اسناد بتواند آن را دریافت کند. در مزایده کالای متروکه خود صاحب کالا هم میتواند حضور داشته باشد.
فروش ۲۴۲ میلیاردی کالای متروکه
معاون سازمان اموال تملیکی تعدد سازمانهای مجوزده را دلیل تاخیر فروش میداند
برای دانستن میزان فروش اموال متروکه به سراغ معاون فروش سازمان اموال تملیکی که وظیفه فروش اموال متروکه را دارد رفتیم و با سید حسین میر معینی گفتگو کردیم.
وظایف سازمان اموال تملیکی
میرمعینی درباره وظایف سازمان میگوید: «در سازمان امور تملیک سه نوع پرونده وجود دارد که یک نوع آن کالاهای متروکه است، ثبت و تملیک کالاهای قاچاق و کالاهای قضایی هم بر عهده این سازمان است.» معاون سازمان اموال تملیکی درباره کمبودهای این سازمان هم میافزاید: «براساس قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز ماده ۵۳ کلیه وظایف گمرک درخصوص کالاهای مکشوفه قاچاق به سازمان تحویل شد بدون این که زیرساختها و نیروهای انسانی آن به سازمان امور تملیکی واگذار شود و همین موضوع باعث شده سازمان امور تملیکی با مشقت به کارهای خود برسد.»
پروندههای سازمان تملیکی
وی در خصوص میزان پروندههای این سازمان میگوید: «تعداد پروندههایی که در ۱۰ ماه اول سال ۹۹ تشکیل شده حدود ۴۱ هزار پرونده است که ۲۷۵۰۰ پرونده آن متعلق به کالاهای قاچاق، ۹۵۰۰ پرونده مربوط به کالاهای متروکه و بقیه آن مربوط به پروندههای قضایی است.» میرمعینی از رشد ۹۹ درصدی اموال در ۱۰ ماه امسال نسبت به سالهای گذشته خبر میدهد و میگوید: «طی سالهای گذشته ۶۸۰ میلیارد تومان فروش داشتیم که هم اکنون ۱۳۵۰ میلیارد تومان شده که از این مبلغ ۲۴۲ میلیارد تومان مربوط به فروش کالای متروکه در ۱۰ ماه اخیر است.» وی میافزاید: «در ۱۰ ماه اول سال گذشته ۴۶۰ میلیارد تومان کالا به گمرک اعاده و ۸۰ میلیارد تومان هم امحا شده، اما امسال میزان کالای اعاده شده به گمرک ۱۲۰۰ میلیارد تومان بوده که ۱۵۹ درصد نسبت به سال گذشته افزایش داشته وامسال هم ۲۱۱ میلیارد تومان کالا امحا شده است.»
روند واگذاری اموال متروکه
او در خصوص روند واگذاری هم میگوید: «گمرک براساس ماده ۲۴ مکلف است که کالاها را بعد از مهلت قانونی به سازمان اموال تملیک معرفی کند. بعد از این که گمرک کالا را به سازمان میدهد، ما دستور فروش را از حاکم شرع میگیریم و بعد از آن اقدام به فروش میکنیم.»
دلایل تاخیر در فروش کالا
میر معینی در خصوص دلایل تاخیر فروش کالای متروکه میگوید: «بر اساس قانون سازمان یک سال فرصت دارد که کالای متروکه را تعیین تکلیف کند، اما در خصوص کالاهای فاسد شدنی آیین نامه این اجازه را به سازمان داده تا با ترک تشریفات اقدام به فروش کند. اما همه کالاهای فاسد شدنی هم اجازه ورود به بازار را ندارند و باید برای آنها مجوزهایی صادر شود که گاهی تعدد آنها بسیار زمانبر است. به طور مثال برای مواد خوراکی حداقل باید از چهار سازمان مجوز گرفت که این موضوع زمان زیادی را به خود اختصاص میدهد و امکان فاسد شدن کالا در این پروسه زمانی میرود.» او میگوید: «برای تسریع در فروش باید نهاد تایید کننده کالا به حداقل برسد تا هم سلامت کالا تایید شود و هم بوروکراسی باعث تاخیر در فروش نشود.»
عاملان حبس کالا در گمرک/معاون گمرک کشور از دلایل رسوب کالا در انبارها میگوید
ارونقی در گفتگو با خبرنگار ما ضمن ارائه آمار کالاهای موجود در انبار گمرکها به بررسی دلایل رسوب کالا در انبارها و راه حلهایی برای کاهش کالاهای رسوب شده در انبارها پرداخت.
میزان کالاهای اساسی در انبار گمرکات
ارونقی از ۲/۵ میلیون تن کالا در انبارهای گمرکات خبر داد که حدود یک میلیون تن از این کالاها هنوز روی کشتیها هستند. او در این باره گفت: «کالاهای اساسی ۲۵ گروه هستند که ۱۲ گروه آن ارز ترجیحی یا همان ارز ۴۲۰۰ تومان میگیرند. البته خود این کالاها دارای دو بخش هستند. بخش اول کالاهایی است که هنوز اسناد مالکیت به دلیل مبادله نشدن ارز به طرف ایرانی تحویل داده نشده که یعنی صاحب کالا طرف خارجی است، به همین دلیل این کالاها حتی قابلیت تخلیه هم ندارند. بقیه این کالاها هم با اعتبار خریدار وارد گمرکات شده و طرف ایرانی با داشتن اسناد مالکیت کالا را اظهار کرده است، اما صاحب کالا تا زمانی که ارز ترجیحی برای کالایش نگیرد حاضر به ترخیص نیست. راه حل هم این است که بانک مرکزی در اعلامیهای متعهد شود طی مدت مقرری بعد از ترخیص، ارز ۴۲۰۰ تومان لازم را به کالاها اختصاص دهد تا صاحبان کالا اقدام به ترخیص کالا کنند.» معاون گمرک، میزان کالاهای غیر اساسی غیر کانتینری را هم ۱/۳ میلیون تن اعلام کرد که شامل مواد اولیه تولید یا نهادههای تولید میشود که روند ترخیص آن به خوبی در حال انجام است. میزان کالاهای کانتینری هم به گفته ارونقی ۶۰ هزار کانتینر پر است که شامل کالاهای اساسی مانند برنج و کالاهای غیر اساسی میشود.
کالاهایی که در انبارها فاسد میشود
کالاهای ممنوعه در گمرک شامل دو گروه ۴ و ۲۷ میشود. کالاهای گروه ۴ شامل ۱۳۳۹ کالاست که حیوانات، خوراکیهایی مثل شیر و اقلام دیگر مثل لوازم خانگی را در بر میگیرد که ورود آنها از سال ۹۷ ممنوع شده است. به گفته معاون گمرک، از این کالاها ۷۰ میلیون دلار باقی مانده که ۳۰ میلیون دلار آن مربوط به لوازم خانگی بوش است. ارونقی در خصوص کالاهای گروه ۲۷ هم میگوید: «کالاهای گروه ۲۷ کالاهایی هستند که تخصیص ارز به آنها صورت نمیگیرد و بیش از ۴۰ میلیون دلار از آنها که شامل لوازم آرایشی، لوازم تحریر و ... میشوند در انبارها دپو شده اند که احتمال فاسد شدن آنها بسیار زیاد است».
اقدامات فوری
معاون امور فنی و گمرکی گمرک ایران در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این که این سازمان تاکنون با رعایت کلیه مقررات برای ترخیص کالاهای اساسی و ضروری مورد نیاز کشور در حداقل زمان ممکن اقدام کرده است، گفت: «درخصوص مشکلات باید در اسرع وقت اقداماتی صورت گیرد. این اقدامات میتواند کالاهای ماندگار در بنادر، گمرکات و مناطق آزاد و ویژه اقتصادی را کاهش دهد.»
به گفته او، با توجه به امکان ورود کالا به بنادر جنوبی کشور بدون ثبت سفارش، نیاز است تمهیدات لازم درخصوص حمل نشدن کالا به کشور بدون مجوز ثبت سفارش اتخاذ و مصوبه مربوط به مراجع ذی ربط ابلاغ و اجرایی شود. او درخصوص کالاهای اساسی مشمول دریافت ارز ترجیحی که تامین ارز آنها اتفاق نیفتاده نیز افزود: «برای این کالاها نیاز است فرایند تامین ارز انجام شود تا اسناد مالکیت مبادله شود و صاحبان کالا بتوانند به تخلیه کالاهای اساسی خود در بنادر و گمرکات کشور برای اظهار و انجام تشریفات گمرکی اقدام کنند.
در عین حال درباره کالاهای اساسی مشمول ارز ترجیحی که با اعتبار خریداران داخلی خریداری شده و به بنادر و گمرکات کشور رسیدهاست، ضروری است بانک مرکزی برای صدور اعلامیه تامین ارز به صورت اعتباری عمل کند تا صاحبان کالا برای ترخیص کالاهای خود از گمرکات اقدام کنند و اطمینان داشته باشند که در موعد مقرر پس از ترخیص قطعی کالا تامین ارز ترجیحی صورت خواهد گرفت.»