سال ۹۹ اگرچه اقتصاد در شوک رکود ناشی از کرونا بود، ولی بورس جهش کرد و سپس فروریخت. دلار هم جهش کرد و سپس تا حدی آرام گرفت.
صبح‌شد: سال ۹۹ اگرچه اقتصاد در شوک رکود ناشی از کرونا بود، ولی بورس جهش کرد و سپس فروریخت. دلار هم جهش کرد و سپس تا حدی آرام گرفت. رمز ارز‌ها پدیده مهم اقتصادی چه در داخل و چه در سطح اقتصاد جهان شدند و سرانجام اقتصاد سال ۹۹ صفوف به هم فشرده خرید روغن و مرغ بود. در این گزارش این پدیده‌ها را مرور کرده ایم.
سال پر افت و خیز بورس
بورس سال ۹۹ را با رشد ۷۹۴ هزار و ۷۵۷ واحدی شاخص کل معادل ۱۵۵ درصد پشت سر گذاشت. سالی که در آن هم سود‌های رویایی تجربه شد و هم زیان‌های سنگین به بسیاری از تازه واردان بورسی وارد شد. سالی که دعوت دولتی‌ها و شخص رئیس جمهور برای حضور مردم در بورس و سود رویایی ماه‌های نخست موجب حضور گسترده و میلیونی توده مردم در این بازار شد.
شاخص اوج و فرود‌های بسیاری را تجربه کرد. چهار ماه و نیم رویایی تا ۲۰ مردادماه تجربه شد و شاخص کل از حدود ۵۰۰ هزار به بالای ۲ میلیون واحد رسید. بعد از آن تا ۲۰ آبان ماه سه ماه بسیار پرفشار و همراه با زیان‌های سنگین برای سهامداران و افت بیش از ۴۰ درصدی شاخص کل، صدای بسیاری را درآورد. دوره صعود بعدی بورس فقط یک ماه بود که تا ۲۰ آذرماه ادامه یافت. بعد از آن به مدت سه ماه بازار نزولی یا نوسانی بود تا این که در دو هفته پایانی، بارقه‌هایی از امید ظاهر و رشد امیدوارکننده نماد‌های شاخص ساز منجر به پایانی نسبتا خوش برای سال پرماجرا شد و شاخص کل در کانال یک میلیون و ۳۰۰ هزار واحد سال را به اتمام رساند.
زلزله دلار ۲ سال بعد از مهر ۹۷
در شرایطی که بازار‌های مالی طعمه خوبی برای نقدینگی سرگردان به شمار می‌روند و موتور نقدینگی نیز در اقتصاد کشور همچنان با دور متوسط ۳۰ درصد روشن است، دلار در سال ۹۹ جنجالی شد. این ارز پس از یک دوره صعود نگران کننده در سال ۹۷ تا حدود ۱۹ هزار تومان، در سال ۹۸ روند آرامی را در بازه ۱۲ تا ۱۵ هزار تومان تجربه کرد.
اما امسال با وجود عواملی همچون اختلال در صادرات کشور به دلیل کرونا، افت درآمد‌های نفتی، کاهش سرعت تسویه معاملات صادرکنندگان، تقویت احتمال فشار صادرکنندگان به بازار ارز برای ایفای تعهدات ارزی، شکل گیری و اختلال بازار فردایی شکل گرفته در خارج از کشور نظیر بازار هرات روند صعودی به خود گرفت. در این میان، صدور مجوز برای واردات یک میلیارد دلار کالای انبار شده در گمرک بدون انتقال ارز نیز مزید بر علت شد تا نرخ ارز در نیمه دوم مهرماه به رقم بی سابقه حدود ۳۲ هزار تومان برسد. با این حال، بر اثر انتظارات شکل گرفته در خصوص انتخابات آمریکا (هر چند که بعد تا حد زیادی از بین رفت)، نرخ ارز کاهش خود را از سر گرفت و در پایان سال در محدوده ۲۴ هزار تومان تثبیت شد. ضمن این که اخبار مثبتی در خصوص رشد صادرات نفت منتشر شد.
صف‌های خبرساز مرغ و روغن
صف کالا‌های اساسی از جمله روغن و مرغ دیگر پدیده مهم سال ۹۹ بود. مشکلات ارزی از نیمه دوم سال روند ترخیص کالا‌های اساسی را کند کرد و در نتیجه در واردات و ترخیص نهاده‌های دام و طیور و دانه‌های روغنی تاخیر‌هایی ایجاد و موجب شد حتی توزیع روغن و مرغ کمتر از نیاز بازار شکل گیرد.
پس از آن اگرچه توزیع روغن بهبود یافت، ولی مشکل صف روغن ادامه داشت. دولتی‌ها معتقدند که زمزمه حذف ارز ۴۲۰۰ توسط مجلس منجر به هجوم مردم برای خرید روغن قبل از حذف ارز دولتی شد. با این حال مجلس مشکل را در توزیع بدون نتیجه ارز ۴۲۰۰ و اختلاف مدیریتی بین وزارتخانه‌های متولی تنظیم بازار می‌داند. در هر صورت پس از روغن نوبت به صفوف به هم فشرده مرغ رسید.
مرغ با اصرار به قیمت ۲۰۴۰۰ تومان رسید و ادعای مرغداران مبنی بر ضرر در این قیمت و کاهش جوجه ریزی، در عمل منجر به بازار دو نرخی شد که نرخ آزاد آن بالای ۳۰ هزار تومان و به صورت قطعه بندی شده و نرخ دولتی آن همچنان به نرخ ۲۰۴۰۰ تومان عرضه می‌شود. صفوفی که همچنان ادامه دارد، اگرچه وعده‌هایی برای عرضه بیشتر مرغ و اتمام این صفوف داده شده است.
پول‌های سرگردان در بیت کوین
ارز مجازی که تا همین یکی دو سال پیش درک مفهوم آن دشوار بود، در سایه افت شدید بورس طی امسال و رشد نرخ ارز، به کانون توجه برخی سرمایه گذاران داخلی تبدیل شد. آن هم درست در شرایطی که بیت کوین که سردمدار اصلی این حوزه است، توانست امسال بازده ۹ تا ۱۰ برابری را به دست بیاورد.
ارزش این ارز مرموز در سایه اقبال سرمایه گذاران بزرگ جهانی توانست از حدود ۶ هزار دلار در ابتدای امسال به بیش از ۶۰ هزار دلار در هفته‌های اخیر نیز برسد. با این حال، سیاست گذاران اقتصادی دنیا هنوز در پذیرفتن این رمز ارز به عنوان وسیله مبادله یا ذخیره ارزش به آن نگاه می‌کنند. چرا که نوسان شدید با منشأ نوسان تقریباً نامعلوم به جزئی لاینفک از طبیعت بازار این ارز تبدیل شده است. از سوی دیگر برای ایرانیان، مخاطرات تحریمی نیز به ریسک سرمایه گذاری در این حوزه اضافه می‌شود. مخاطرات کلان خروج سرمایه از کشور، سبب شد تا بانک مرکزی سرانجام موضع محکم تری درباره مبادلات رمز ارز‌ها بگیرد. بر این اساس، تنها استخراج کنندگان رسمی بیت کوین می‌توانند بیت کوین‌های معدنکاوی شده را، آن هم صرفاً برای تامین ارز واردات کالا، به فروش برسانند.
