اعتراضات در قرقیزستان بر سر مرگ غم‌انگیز یک دختر ادامه دارد. این دختر، در حقیقت قربانی یک رسم غلط به نام دزدیدن عروس شده است.
صبح‌شد: اعتراضات در قرقیزستان بر سر مرگ غم‌انگیز یک دختر ادامه دارد. این دختر، در حقیقت قربانی یک رسم غلط به نام دزدیدن عروس شده است. طی روز‌های اخیر، تعداد زیادی از شهروندان قرقیزستانی ضمن تظاهرات مقابل ساختمان وزارت کشور در بیشکک، خواستار پایان دادن به این رسم کهنه و قدیمی شده‌اند.
ایزادا کاناتبکووا، ۲۷ساله روز دوشنبه گذشته (۵ آوریل) به زور توسط سه مرد سوار یک خودرو شد. تصور می‌شد یکی از این سه مرد قصد دارد به زور با او ازدواج کند. تصاویر لحظه ربودن او که به‌وسیله دوربین حفاظتی ضبط شده بود، به طور گسترده در شبکه‌های اجتماعی بازنشر شد، اما پلیس نتوانست رد این خودرو را بگیرد.
دو روز بعد، جسد خانم کاناتبکووا داخل یک ماشین پیدا شد. یک چوپان ماشین را در دشتی در حومه شهر بیشکک پیدا کرده بود و به پلیس خبر داد. یکی از ربایندگان و مظنونان به قتل این زن هم جسدش پیدا شده است. پلیس می‌گوید او بر اثر جراحت چاقو کشته شده و احتمال داده جراحت‌هایش بر اثر خودزنی بوده باشد. خانواده کاناتبکووا می‌گوید آن‌ها این مرد را از قبل می‌شناختند و از او خواسته بودند مزاحم ایزادا نشود. به گزارش تلویزیون دولتی قرقیزستان، یکی دیگر از سه مرد هم توسط پلیس بازداشت شده است.
رواج یک رسم وحشتناک
کاناتبکووا قربانی یک رسم وحشتناک در کشورش شده است؛ رسمی که در عین غیرقانونی بودن، همچنان رواج دارد. گروهی معتقدند دزدیدن عروس از رسوم قدیمی قرقیزهاست، اما برخی تحقیقات می‌گوید این رسم از چند دهه پیش در کشور‌های آسیای مرکزی متداول شده و سنتی قدیمی نبوده است. این رسم از سال ۲۰۱۳ غیرقانونی است، اما به‌ندرت کسی به دلیل انجام آن محکوم شده است و زنان اغلب از ترس انتقام‌جویی حاضر به طرح شکایت نمی‌شوند.
آمار سازمان ملل نشان می‌دهد در قرقیزستان، از هر پنج ازدواج یک مورد همراه با عروس دزدی بوده است. پدر و مادران و بستگان اغلب پسران جوان وقتی به سن مشخصی می‌رسند به آن‌ها فشار می‌آورند تا ازدواج کنند و برای بسیاری از آن‌ها به‌خصوص میان خانواده‌های فقیر، دزدیدن عروس، ساده‌ترین و ارزان‌ترین راه ازدواج است. روز پنجشنبه ۸ آوریل، صد‌ها نفر مقابل ساختمان وزارت کشور تجمع کردند و با سر دادن شعار شرمتان باد! خواهان استعفای وزیر کشور شدند.
واکنش دولت قرقیزستان
صدر جاپاروف، رئیس‌جمهوری قرقیزستان در یک پست فیسبوکی، مرگ خانم ایزادا کاناتبکووا را یک اتفاق غم‌انگیز و دردناک برای خانواده و همچنین برای کل کشور خواند. او افزود که این باید آخرین مورد عروس دزدی در تاریخ قرقیزستان باشد.
در سال ۲۰۱۸، بورولای توردالی کیزی، دختر ۲۰ساله دانشجوی پزشکی در پاسگاه پلیس با ضربان چاقو به قتل رسید. او به پلیس مراجعه کرده بود و قصد داشت از ربایندگانش شکایت کند.
عروس‌ربایی در چه کشور‌هایی رواج دارد؟
متاسفانه عروس‌ربایی علاوه بر قرقیزستان، در کشور‌های دیگر نیز رواج دارد. در کشور آفریقایی روآندا، رباینده اغلب زن را از خانه اش دزدیده یا این‌که وی را تعقیب می‌کند و او را می‌رباید. همچنین عروس‌ربایی در بسیاری از مناطق اتیوپی شایع است.
طبق تحقیقات به عمل آمده در سال ۲۰۰۳ توسط کمیته بین‌المللی اعمال سنتی در اتیوپی، شیوع این سنت در کشور حدود میانگین ۶۹درصد تخمین زده شده است. همچنین در قره کالپاقستان -که منطقه‌ای خودمختار در کشور ازبکستان است- حدود یک پنجم تمامی ازدواج‌ها توسط عروس‌ربایی انجام شده است. در گرجستان نیز عروس‌ربایی در برخی مناطق جنوب این کشور رخ می‌دهد. در کشور اندونزی و در سنت‌های بالی، مردان برای ازدواج باید زن را بربایند. در برخی مناطق محدود در ژاپن نیز عروس‌ربایی بر اساس یک رسم قدیمی رایج است.
عروس‌دزدی یعنی چه؟
عروس‌دزدی میان قرقیز‌ها به «آلاکاچو» معروف است. از سال ۱۳۷۰ که قرقیزستان استقلال خود را کسب کرد آلاکاچو در قرقیزستان دوباره رواج پیدا کرده است.
آلاکاچو یعنی «بردار (بگیر) و فرار کن». برخی آمار محلی تایید می‌کنند حتی تا ۴۰درصد عروسی‌های صورت گرفته در قرقیزستان، از همین طریق بوده است. دو سوم این عروس‌ربایی‌ها بدون اطلاع و توافق عروس بوده است.
در بعضی موارد ربودن عروس بر اساس برنامه قبلی و با توافق دختر و پسر صورت گرفته است. با این که دولت این عمل را از سال ۱۳۷۳ غیرقانونی اعلام کرده است، ولی مسوولان و مقامات محلی چشم خود را به روی آن به آسانی می‌بندند و به‌ندرت سختگیری می‌کنند. روش معمول در آلاکاچو در قرقیزستان به این صورت است که داماد آینده گروهی از جوانان را جمع می‌کند و با هم سوار بر خودرویی مترصد فرصت می‌شوند و به جست‌وجوی عروس آینده یعنی دختری که مرد می‌خواهد با او ازدواج کند، می‌پردازند.
در این رسم، دختر از خیابان ربوده می‌شود و با گرفتن دست و پایش او را به زور داخل ماشین می‌کشند و مستقیم به خانه مرد می‌برند. در خانه، اعضای خانواده مرد قبلا مقدمات عروسی را آماده کرده‌اند. در این میان، والدین دختر نیز پس از ربوده شدن وی توسط داماد، او را در خصوص ازدواج با فرد رباینده ترغیب می‌کنند، زیرا در فرهنگ قرقیزی، پس از این اتفاق دیگر دختر جایی در خانه پدر و مادر خود ندارد!
