«ته لنجی» کالایی است که با زندگی اقتصادی و کسب و کار ساحل نشینان بوشهر پیوند خورده و گفته می‌شود بیش از یک میلیون نفر در سواحل جنوب ایران به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم، شغل شان وابسته به همین ته لنجی هاست.
صبح‌شد: «ته لنجی» کالایی است که با زندگی اقتصادی و کسب و کار ساحل نشینان بوشهر پیوند خورده و گفته می‌شود بیش از یک میلیون نفر در سواحل جنوب ایران به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم، شغل شان وابسته به همین ته لنجی هاست. برخی از گردشگران هم برای خرید همین ته لنجی‌ها چه به صورت کلی چه جزئی به سراغ بازار‌های دلوار، بندر لنگه، گناوه، عامری، رستمی و... می‌روند و تا حد زیادی باعث جذب گردشگر هم شده است. با این حال، اما و اگر‌هایی درباره چگونگی، میزان و افراد واجد شرایط استفاده از این امکان همیشه وجود داشته است به همین دلیل رئیس جمهور شامگاه جمعه در نشست شورای اداری بوشهر دستوری برای تعیین تکلیف «ته‌لنجی»ها داد. او در این جلسه در باره وضعیت کالای ته لنجی گفت: «استاندار بوشهر ۱۰ روز وقت دارد که مسئولان را جمع کند و وضعیت ته لنجی را مشخص کند که چه کسی، چه کالایی، با چه میزانی دریافت می‌کند. پس از این، ۱۰ روز در وزارت کشور بررسی می‌شود و پس از ۲۰ روز وضعیت ته لنجی به مردم اعلام خواهد شد.» امروز می‌خواهیم درباره قانون ته لنجی و سهم آن در واردات و قاچاق کالا بیشتر بنویسیم.
قانون ورود کالای ته‌لنجی
دولت با هدف ایجاد رونق در بازارچه‌های مرزی و کمک مالی به ملوانان لنج‌ها، اجازه واردات کالا بدون پرداخت عوارض گمرکی تا سقف ۱۵ میلیون تومان برای هر ملوان و شش بار در سال را در سال ۹۶ تصویب کرد. در ماده ۷ این آیین‌نامه آمده است: «شناور‌های دریایی سنتی با ظرفیت کمتر از ۵۰۰ تن (لنج تجاری) در صورت تحت پوشش بیمه تأمین‌اجتماعی قرار دادن ملوانان شاغل در آن شناور، مجازند در هر سال برای هر شناور و هر ملوان حداکثر شش نوبت و در هر نوبت به ازای هر ملوان تا سقف ۱۵ میلیون تومان از معافیت ملوانی استفاده کنند. بر این اساس معافیت‌های ملوانی برای شناور‌های زیر ٢٠٠ تن حداکثر شش نفر، برای ٢٠١ تا ٣۵٠ تن حداکثر هفت نفر و برای ٣۵١ تا ۵٠٠ تن حداکثر هشت نفر تعیین شده است. البته از ابتدای سال ۹۹ ته لنجی‌ها با محدودیت‌هایی در ۱۳ گمرک استان بوشهر مواجه شد و روزنامه ایران در گزارشی نوشت که ملوانان به جای شش بار در سال تنها یک بار در سال مجاز به آوردن کالا هستند. این تصمیم با توجیه صرفه‌جویی ارزی و جلوگیری از تخلف رعایت نکردن سقف ورود کالا‌های همراه ملوان در کشور با تخفیف ۵۰ درصدی گمرکی اعمال شد.
میزان واردات ته لنجی
با یک حساب سرانگشتی ساده مشخص می‌شود تا پیش از این هر ملوان می‌توانست در سال مبلغ ۹۰ میلیون تومان کالا را بدون پرداخت عوارض گمرکی وارد کند. این عدد با در نظر گرفتن حداقل شش ملوان برای هر لنج، به رقم ۵۴۰ میلیون تومان در سال به ازای هر لنج می‌رسد، از آن جایی که طبق گفته مدیر کل سابق بنادر و دریانوردی استان بوشهر تنها در بوشهر بیش از ۳ هزار لنج وجود دارد، با یک حساب سرانگشتی می‌توان دید که سالانه حدود یک هزار و ۶۲۰ میلیارد تومان از طریق ته لنجی‌ها وارد کشور می‌شده است. اما گزارش‌ها حاکی از این است که حجم واردات ته لنجی‌ها بیش از این رقم هاست. هرچند افزایش قیمت ارز درسال‌های اخیر و کمتر شدن فاصله سود قاچاق تا حدی از حجم قاچاق کاسته است.
دور زدن قانون با لنج
یکی دیگر از نکاتی که در این بین وجود داشت، ورود کالا‌هایی به کشور بود که واردات آن‌ها منع قانونی داشت. در همین زمینه علی‌اشرف نوری، مدیرعامل دیده‌بان شفافیت و عدالت در تاریخ ۱۸/۲/۹۹ به مهدی میراشرفی، رئیس کل گمرک جمهوری اسلامی ایران نامه می‌زند و در آن نامه این گونه می‌آورد: «درباره ورود غیرقانونی صد‌ها کامیون لوازم خانگی با سوءاستفاده از تسهیلات ته‌لنجی از گمرک شادگان، صورت جلسه‌ای در فرمانداری شادگان به امضای تعدادی از مسئولان محلی استان خوزستان نیز رسیده؛ در بند‌های ۴ و ۸ این صورت جلسه تصریح کرده که ورود هر گونه لوازم خانگی به هر میزان از لحاظ وزن و تعداد از طریق گمرک به عنوان ته‌لنجی بلامانع می‌باشد. متاسفانه این بند‌های غیرقانونی توسط رئیس گمرک شادگان نیز امضا شده است.» غیر از این موضوع شهریور سال گذشته تسنیم در گزارشی نوشت: «به تازگی سرپرست گمرک نخل تقی (از زیر مجموعه‌های استان بوشهر) به تعاونی لنج داران اعلام کرده است حداکثر کالای مجاز به گمرک نخل تقی تعداد ۳۰ وانت بار است. بر این اساس هر لنج دار می‌تواند محموله‌ای معادل ۳۰ وانت را به عنوان ته لنجی یا کالای ملوانی بدون اعمال تشریفات رایج ترخیص کالا‌های رسمی از گمرک خارج کند. گفتنی است، برای ترخیص محموله‌های ته لنجی هیچ نوع ثبت سفارشی دریافت نمی‌شود و به همین دلیل بحث ممنوعیت واردات کالای گروه ۴ در آن لحاظ نمی‌شود. از سوی دیگر در ترخیص کالای ته لنجی حقوق و عوارض دولتی نیز وصول نمی‌شود.» ترخیص ۳۰ وانت بار ته لنجی با گنجایش و وزن تقریبی هر وانت ۵/۲ تا ۳ تن به این معنی است که امکان ترخیص محموله یک لنج شامل ۹۰ تا ۱۰۰ تن کالا از گمرک مربوط بدون طی شدن تشریفات عمومی (از جمله چک و بررسی ثبت سفارش و ...) وجود خواهد داشت. پیش از این هم رئیس کل سابق بانک مرکزی در باره ترخیص گفته بود: «مرز‌ها رها شده اند و از ته لنجی سالانه ۳ تا ۴ میلیارد دلار وارد می‌شود که بازار ارز را به هم می‌ریزد و انتقاد اوضاع نابسامان ارز به سمت بانک مرکزی است بلکه باید جلوی این مبادی گرفته شود!»
ته لنجی، معضل ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز.
اما موضوع ته لنجی و کولبری به گفته مسئولان ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز برای این ستاد هم به معضل تبدیل شده است. ابراهیم زارعی مدیرکل دفتر اقتصادی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در ۳۰ شهریور امسال با حضور در یک برنامه تلویزیونی گفت: «معافیت‌های مرزنشینی از جمله کولبری و ته لنجی یکی از معضلات اصلی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز است، اما از سوی دیگر موجب اشتغال مرزنشینان و رونق گردشگری شده است. پرداختن به موضوع ته لنجی در مجلس، به مذاق نمایندگان استان بوشهر خوش نمی‌آید. وزارت صمت هم در بخش تجارت خارجی، لوازم خانگی را برای واردات ته لنجی مجاز می‌داند، ولی بخش صنعتی مخالف این گونه واردات است. حتی رسانه ملی و در شبکه خبر هم از اقدام استاندار بوشهر در راستای حمایت از واردات ته لنجی به عنوان اقدامی راهگشا در اقتصاد استان و کشور یاد می‌شود.» جلال امینی رئیس پلیس مبارزه با قاچاق کالا و ارز ناجا هم در ارتباط زنده تصویری با این برنامه گفت: «علت اصلی پیدایش خودرو‌های شوتی، وجود و روند رو به افزایش کالای قاچاق و ته لنجی است. هم اکنون حدود دو هزار لنج با ظرفیت ۳۰۰ تا ۵۰۰ تن کالا اقدام به واردات کالا به کشور می‌کنند، این در حالی است که در قانون و دستورالعمل برای هر لنج حدود ۳۰ نیسان واردات کالا تعریف شده است.»
سهم ته لنجی‌ها از کل قاچاق
متاسفانه آمار دقیقی از حجم کالای قاچاق در کشور وجود ندارد و آمار‌های ارائه شده تفاوت‌های فاحشی با هم دارند. بر اساس آمار ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز آمار اعلام شده در سال ۹۵ نزدیک به ۵/۱۲ و در سال ۹۶ نزدیک ۱/۱۳ میلیارد دلار بوده است. این در حالی است که بر اساس گزارش تحقیق و تفحص مجلس از قاچاق کالا و ارز که اردیبهشت سال گذشته منتشر شد، حجم قاچاق در سال‌های ۹۵ و ۹۶ حدود ۲۵ میلیارد دلار بوده است. در این گزارش همچنین یکی از ۳۱ شگرد و شیوه قاچاق کالا سوءاستفاده از مقررات ته‌لنجی اعلام شده است.
قانونی که باید به مرزنشینان کمک کند
قطعا باید مسئولان استان بوشهر و همچنین وزارت کشور به میزان، چگونگی و کالا‌هایی که ملوانان به عنوان ته لنجی می‌توانند وارد کنند توجه داشته باشند. همان طور که باید به نوعی آیین نامه نوشته و تصویب شود که برخی نتوانند از آن سوء استفاده کنند. باید این موضوع را هم در نظر گرفت که برای کمک به مرزنشین‌ها و همچنین جذب گردشگر و خرید از بازار‌های منطقه به نحوی برای ته لنجی‌ها آیین نامه نوشت که کمکی به بهبود معیشت زندگی ملوانان هم باشد.
