زندگی بخشی از مناطق کشور در پاییز، زمستان و بهار چند سال گذشته با سیل گره خورده است.
صبحشد: زندگی بخشی از مناطق کشور در پاییز، زمستان و بهار چند سال گذشته با سیل گره خورده است؛ طغیان رودخانههای فصلی و تخریب حدود ۳ هزار خانه در سیستان و بلوچستان در سال ۹۵، سیل بیسابقه شمالغرب و قربانی شدن حدود ۵۰ نفر در سال ۹۶، سیل سال ۹۷ در استانهای شمالی و نزدیکتر از همه، سیل ویرانگر اسفند ۹۷ و فروردین ۹۸ در ۲۵ استان کشور تعدادی از این حوادث است.
زلزله هم تاکنون داغ کمی بر دل ایران نگذاشته و هنوز آثار آخرین زلزلهها در کرمانشاه و آذربایجان شرقی باقی مانده است. هرچند روز گذشته با حضور ویدئو کنفرانسی رئیسجمهور، جشن پایان بازسازی در مناطق سیلزده گرفته شد، اما بسیاری از همین مناطق مستعد سیل دوبارهاند یا در کرمانشاه و آذربایجانشرقی برخی از مردم زلزلهزده هنوز در کانکس زندگی میکنند.
طبق آمار، ایران جزو ۱۰کشور بلاخیز، ششمین کشور زلزلهخیز و چهارمین کشور سیلخیز در جهان است و در حالی ۶درصد تلفات بلایای طبیعی جهان را بهخود اختصاص داده که فقط یک درصد جمعیت جهان را دارد. هفته کاهش اثر بلایای طبیعی، بهانهای شد تا درباره آخرین وضع مناطق سیل و زلزلهزده در کشور بنویسیم.
پایان بازسازیها در لرستان
سیل فروردین۹۸ حدود ۱۱ هزار میلیارد تومان به لرستان خسارت زد. بعد از گذشت یک سال و نیم از این استان خبر میرسد که بازسازی مناطق سیلزده تقریبا به پایان رسیده است. مدیرکل مدیریت بحران این استان در گفتگو با همشهری، میزان خسارتها را در بخش مسکن ۱۵۰۰، واحدهای صنفی ۸۰۰، کشاورزی ۷۰۰ و راهها ۱۲۰۰ میلیارد تومان میداند و توضیح میدهد که ساخت ۱۳ هزار و ۱۷۹ واحد شهری و روستایی مسکونی، تعمیر ۲۱ هزار واحد مسکونی، ساخت ۱۴۲ و تعمیر ۱۳۰۴ واحد تجاری به پایان رسیده است و در بقیه بخشها ازجمله زیرساخت، راه، ابنیه فنی، مدارس، آب منطقهای، برق، بناهای ورزشی، کشاورزی، عشایری و آبو فاضلاب، جبران خسارتها تقریبا نهایی شده است. «مهدی پازوکی» در زمینه اقدامات مقابلهای هم از آزادسازی حریم رودخانهها با توجه به میانگین ۲۵ ساله بارندگی و مقاومسازی خانههای شهری و روستایی با تسهیلات کمبهره بنیاد مسکن خبر میدهد.
مقاومسازی خانههای روستایی در گلستان
گلستان هم به استناد آمار، وضعیتی شبیه به لرستان دارد. هرچند این استان بهدلیل پیشرو بودن در بازسازیها، روز گذشته میزبان جشن پایان بازسازی منازل سیلزده کشور بود؛ جشنی که با حضور ویدئو کنفرانسی رئیسجمهوری در روستای «چنسبیلی» شهرستان آققلا برگزار و طی آن ۶۶هزار و ۷۱۹واحد مسکونی بازسازیشده افتتاح شد. در گلستان این سیل دستکم ۴۸۰۰ میلیارد تومان به بخشهای مختلف این استان شمالی خسارت زد و جان ۱۱نفر را گرفت. استاندار گلستان در اینباره به همشهری میگوید: «خسارت سیل سال گذشته در ۳ بخش مسکن و بناها، راه و پل و کشاورزی پررنگ بود که خوشبختانه جبران خسارت در هر ۳ بخش به پایان رسیده است.»
«هادی حقشناس» از اقدامات پیشگیرانه برای مقابله با بلایای طبیعی هم خبر میدهد. به گفته او، لایروبی ۵۰ درصد رودخانهها و ساخت سد نرماب از اقداماتی است که برای جلوگیری از خسارتهای سیل احتمالی در پاییز و زمستان سالجاری صورت گرفته است.
استاندار گلستان با اشاره به تخریب حدود ۲۲هزار واحد مسکونی در سیل سال گذشته تصریح میکند: «بیشترین حجم خسارتها در بلایای طبیعی گلستان مانند سیل، زلزله یا رانش زمین مربوط به واحدهای مسکونی روستایی است. به همین دلیل یکی از مهمترین اقدامات پیشگیرانه ما که در سالجاری آغاز شد، مقاومسازی خانههای روستایی است.» حقشناس توضیح میدهد در گلستان ۲۲۸ هزار واحد مسکونی روستایی وجود دارد و نیمی از آنها نیاز به مقاومسازی دارند که از این تعداد، مقاومسازی ۷ هزار واحد مسکونی در سالجاری آغاز شده است. به گفته او، هریک از روستاییان که تمایل داشته باشند میتوانند از تسهیلات مقاومسازی بنیاد مسکن استفاده کنند.
معارضان، سد راه ایمنسازی خوزستان
در خوزستان هم خسارتها کم نبود. طغیان رودخانههای کارون، دز و کرخه حدود ۹۰روستای غرب خوزستان را در محاصره سیل قرار داد و بیش از ۱۶۰ هزار میلیارد ریال به زیرساختهای خوزستان خسارت زد. در این استان گرچه جبران خسارت سیل و اقدامات پیشگیرانه روند خوبی داشته، اما بهدلیل حجم خسارتها و گستردگی مناطق، کار از استانهای دیگر کندتر پیش میرود.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری خوزستان با بیان اینکه ترمیم و ساخت دایکهای حفاظتی در ۱۶روستا در حال انجام است از وجود معارض در برخی مناطق و توقف کار میگوید و ادامه میدهد: «نمیتوان سرنوشت و سلامت مردم را بهخاطر وجود یک معارض به خطر انداخت. فرمانداران مکلف به رفع مشکل هستند.» امید بنعباس تأکید میکند که بازسازی و ایمنسازی مناطق سیلزده باید هرچه زودتر به پایان برسد، زیرا زمان زیادی تا آغاز بارندگیها باقی نمانده. به گفته او، ۱۸۰روستا در خوزستان نیازمند ایمنسازی در مقابل سیلاب هستند. دانشگاه شهید چمران مطالعاتی در اینباره انجام داده که نتیجه آن به قرارگاه ملی بازسازی مناطق سیلزده ارسال خواهد شد.
بنعباس با بیان اینکه تعمیر ۱۹هزار و ۸۵۰ واحد آسیبدیده به پایان رسیده و از ۵۶۴۱ واحد احداثی هم بخش عمدهای تا سقف پیش رفته است، میافزاید: «هنوز ۲۰۰ واحد احداثی باقی مانده که ساخت آنها هم در دست انجام است.» در سایر استانهای سیلزده هم بازسازیها روند خوبی داشته است، اما در زمینه مقاومسازی خانهها همه چیز به، اما و اگرهای اعتباری و خواست شهروندان منوط شده است. هرچند در همین مناطق مردم از جبران نشدن خسارت دام و کشاورزی گلایه دارند. شاه قربان از اهالی آققلا از مسئولان میپرسد: «وقتی دم از بازسازی مناطق سیلزده میزنید چند دام به جای دامهای تلفشده ما دادید؟ به کشاورزان چقدر خسارت پرداخت شد؟»
بلاتکلیفی مردم در مناطق زلزلهزده
اما در مناطق زلزلهزده وضعیت در همین حد هم نیست. هنوز برخی از اهالی مناطق زلزلهزده کرمانشاه و روستاهای میانه در آذربایجان شرقی در کانکس زندگی میکنند و شروع فصل سرما در این مناطق عملا خانهدار شدن آنها را در سالجاری به امیدی عبث تبدیل کرده است. یکی از شهروندان اهل سرپلذهاب در اینباره میگوید: «بازسازی در مناطق زلزلهزده کرمانشاه مدیریت خوبی نشد. ابتدا قرار بود بنیاد مسکن کار بازسازی خانهها را انجام دهد، اما بعد از مدتی این کار تحویل بنیاد سرپلذهاب شد و بعد از آن هم کسی برای ما دل نسوزاند.» او هرچند تعداد افراد ساکن در کانکس را حدود ۱۰۰ خانوار میداند، اما تأکید میکند بسیاری از مردم در حاشیه شهر یا روستاها ساکن شدهاند و با اینکه در کانکس نیستند، اما به خانه خودشان هم نرفتهاند. راضیه توضیح میدهد: «برخی مجبور شدند در انباری خانهشان زندگی کنند.»
به گفته او و بسیاری از اهالی مناطق زلزلهزده مسئولان به مستأجران قول دادند زمین در اختیارشان بگذارند، اما به این وعده عمل نشده و حالا هم پول رهن را از دست دادهاند و هم قیمت خانه و زمین چند برابر شده است. در آذربایجانشرقی هم اوضاع بهتر نیست. اهالی روستاهای زلزلهزده میانه مدتهاست در کانکس ساکن هستند و بهویژه در مناطق صعبالعبور هیچ نشانهای از خانهدار شدن مردم در سالجاری نیست. با وجود این محمدرضا مشایخی فرماندار ویژه میانه از پیشرفت ۷۵ درصدی در بازسازی مناطق زلزلهزده شهرستان میگوید و تأکید میکند بازسازیها قرار است تا اواسط آبان به پایان برسد.
سالانه ۵/۱ میلیون نفر در کشور تحتتأثیر بلایای طبیعی قرار میگیرند و ۳ هزار نفر قربانی این بلایا میشوند که کارشناسان این آمار را نتیجه نگاه کوتاه مدت به مدیریت بحران و بی توجهی به ایمنسازی خانهها و تاسیسات از سوی مسئولان و مردم میدانند. این آمار در شرایطی است که اگر یکبار اقدامات پیشگیرانه و کارشناسی برای کاهش اثر بلایای طبیعی در مناطق حادثهخیز انجام شود، میتواند جلوی بسیاری از خسارتها و همچنین هدررفت سالانه اعتبار زیادی از بودجه کشور را بگیرد تا اعتبار اختصاص یافته برای جبران خسارت سیل، زلزله و رانش زمین صرف رشد و توسعه اقتصادی شود.
پایان کانکس نشینی تا آبان
«جلیل بالایی» مدیرکل مدیریت بحران کرمانشاه در پاسخ به گلایههای مردم زلزله زده این استان به همشهری میگوید: «در زلزله آبان ۹۶ در مجموع ۱۸ هزار و ۸۰۰ کانکس برای اسکان اضطراری در اختیار مردم زلزلهزده قرار گرفت که بعد از بازسازی بیش از ۱۸ هزار و ۵۰۰ کانکس جمعآوری شده و کمتر از ۲۳۰ کانکس باقی مانده که به جز تعداد معدودی بقیه کاربری غیرمسکونی دارند. امیدواریم امسال پیش از سالگرد زلزله شاهد جمعآوری همین تعداد کانکس هم باشیم.»
او با بیان اینکه از ۴۰ هزار و ۷۰۰ واحد احداثی بیش از ۳۹ هزار و ۳۳۰ مورد تکمیل شده است، میافزاید: «از حدود ۱۴۰۰ واحد مسکونی باقیمانده اغلب بهدلیل مشکلات حقوقی، مالکیتی یا انحصار وراثت تازه در سال ۹۸ شروع به ساخت کردهاند. در شرایط فعلی اقتصادی ممکن است کمی در بازسازی آنها مشکل داشته باشیم.» بالایی از دستور استاندار برای آمادهباش نهادهای مرتبط خبر میدهد و از مردم میخواهد توصیهها درباره مقاومسازی خانهها و بیمه را جدی بگیرند.