ستادملی مقابله با كرونا پس از هفته‌ها جولان ویروس و تاخت و تاز آمارها، سرانجام مهم‌ترین تصمیمش را گرفت. در حالی كه روزهای قرمز تقویم به خیلی‌ها چشمك می‌زد و ذهن‌ها را برای سفر كردن قلقلك می‌داد، ستاد سفرها را ممنوع كرد.
صبح‌شد: ستادملی مقابله با كرونا پس از هفته‌ها جولان ویروس و تاخت و تاز آمارها، سرانجام مهم‌ترین تصمیمش را گرفت. در حالی كه روزهای قرمز تقویم به خیلی‌ها چشمك می‌زد و ذهن‌ها را برای سفر كردن قلقلك می‌داد، ستاد سفرها را ممنوع كرد. از بامداد امروز تا ظهر یكشنبه ورود و خروج به / از شهرهای تهران، كرج، مشهد، اصفهان و ارومیه ممنوع است. این نخستین سختگیری جدی ستاد ملی پس از نوروز امسال است كه خیلی‌ها، خیلی زودتر از این انتظارش را داشتند. وزارت بهداشت البته می‌گوید این محدودیت سه‌روزه فعلا حداقلی و كف مطالبه وزارتخانه است و ممكن است ممنوعیت سفر روزهای بیشتری ادامه داشته باشد.
چهارم آبان پیش رو (یكشنبه) تعطیل است كه اگر به تعطیلی پنجشنبه و جمعه قبلش وصل شود، یك فرصت چهار روزه برای سفر است. البته براساس دست‌فرمان اخیر ستادملی مقابله با كرونا، می‌توان پیش‌بینی كرد كه سفرها در آن بازه زمانی نیز محدود شود. این‌كه چرا تا پیش از این ستاد، سفرها را محدود و ممنوع نمی‌كرد و اجازه داد مسافرت‌های بین‌شهری، كرونا را در اقصی نقاط كشور پخش كند، همچنان مجهول است، اما در اعمال محدودیت اخیر نقش بیانات رهبری در تصمیم ستاد به‌وضوح مشهود است. ایشان سه روز قبل در ارتباط تصویری با مراسم مشترك دانش‌آموختگی دانشجویان دانشگاه‌های افسری نیروهای مسلح تاكید كردند كه برخی سفرها باید ممنوع شود و درست دو روز پس از آن، نخستین ممنوعیت جدی در ماه‌های اخیر اعمال شد.
از جرایم درون‌شهری چه خبر؟
پس از حضور ظهرگاهی وزیر بهداشت در قاب تلویزیون و در جمع خبرنگاران، او طوری درباره مصوبه جدید ستاد ملی مقابله با كرونا صحبت كرد كه گویا رئیس‌جمهور با تردد درون‌شهری اهالی شهرهای تهران، كرج، مشهد، اصفهان و ارومیه موافقت كرده و قرنطینه‌ای كه هشت ماه است مسؤولان برای اعمالش مقاومت می‌كنند، بالاخره به عنوان یك راه‌حل انتخاب شده. توضیحات بعدی وزارتخانه اما شفاف كرد كه از محدودیت تردد درون‌شهری خبری نیست و هرچه هست، به سفرهای بین‌شهری مربوط است به این معنا که فقط خودروهای سواری با پلاک هر شهر اجازه ورود به همان شهر را دارند و همین خودروها حتی اجازه خروج از شهر را ندارند.
البته درون شهرها نیز كه كرونا جولان می‌دهد، كمتر از بیرون شهرها به نظارت نیاز ندارد. در تهران كه از روز شنبه استفاده از ماسك به محض خروج از خانه الزامی شده، قرار بود مجازات‌های سختی شامل حال قانون‌شكنان شود، ولی در عمل جز نظارت بر عملكرد تاكسی‌ها، اقدام ملموسی انجام نشده است. در حالی كه از ابتدای هفته مردم منتظر هر آن جریمه شدن توسط ماموران بودند، اما تقریبا هیچ ناظری به سراغ مردم نیامد. البته سرپرست پلیس پیشگیری تهران بزرگ گفته است كه تا روز یكشنبه هفته بعد ماموران كلانتری و سركلانتری‌های ۱۱ گانه به شهروندان فاقد ماسك تذكر لسانی می‌دهند.
این تساهل و تسامح در تهران البته در شرایطی در حال وقوع است كه جریمه تهرانی‌های بدون ماسك، بهانه‌ای برای رفتارهای مجرمانه در شیراز شده است. ظاهرا در این شهر عده‌ای قبض‌های جریمه كرونا صادر كرده و موجب تشویش اذهان عمومی شده‌اند كه معاون اجتماعی پلیس راهور ناجا گفته است در شیراز چنین جریمه‌ای صادرنشده و تصاویر منتشرشده نیز دستكاری شده است، چون جریمه ماسك اساسا مربوط به تهران است نه شیراز. و تازه‌ترین خبر هم این‌كه طبق اعلام استانداری قرار است، دوركاری كارمندان دوباره به تهران برگردد. زمان اجرای این طرح هنوز اعلام نشده، ولی همچون ماه‌های گذشته، كاركنان مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای و خاص بالای 60 سال سن، كارمندان باردار و مادران دارای فرزند زیر شش سال در اولویت هستند.
رودربایستی در جاده شمال
مسافران با پلاك تهران و كرج اگر نتوانند در تعطیلات پیش رو به دل جاده‌های شمالی بزنند، قطعا حجم مسافران این شهرها به طرز چشمگیری كاهش می‌یابد اما بی‌شك تنها مسافران شمال و شهرهای حاشیه دریای خزر، تهرانی‌ها و كرجی‌ها یا مشهدی‌ها و اصفهانی‌ها و اهالی ارومیه نیستند. پس چرا جاده‌های شمالی مسدود نشده‌اند تا نه فقط مردم این شهرها بلكه بقیه ایرانی‌ها نیز راهی شمال نشوند؟
این سوال فعلا بی‌پاسخ است و تنها جوابی كه در دست است، تاكید وزارت بهداشت است بر این‌كه هر وقت شرایط اقتضا كند، تعداد شهرهایی كه ورود به آنها ممنوع است، اعلام خواهد شد. مسدود شدن جاده‌های منتهی به شهرهای شمالی ماه‌هاست كه مطالبه مردم بومی است كه هرگز نیز از سوی ستادملی مقابله با كرونا پاسخ داده نشده است. حتی دیروز كه خبر رسید جاده چالوس تا یكشنبه مسدود است، ابتدا گمان بر این بود كه كرونا چالوس را مسدود كرده ولی توضیحات مدیركل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای البرز نشان داد مسدود بودن این جاده از روز چهارشنبه تا صبح یكشنبه نه به خاطر كرونا بلكه به دلیل عملیات لق‌گیری، بتون‌ریزی و تكمیل لوله‌گذاری برای هدایت آب‌های سطحی است.
در واقع به نظر می‌رسد با این كه استان‌های شمالی كشور در وضعیت قرمز كرونا هستند اما برای بستن راه‌های رسیدن به آنها رودربایستی‌هایی وجود دارد كه در توییت جدید كیانوش جهانپور، رئیس مركز روابط‌عمومی وزارت بهداشت نیز بازتاب یافته است. او نوشته: ما و شما اگر رودربایستی داریم كرونا با كسی شوخی ندارد. اگر محدودیت‌ها اعمال نشود و استفاده از ابزارهای قانونی و حاكمیتی در دستور كار نباشد، وضعیت قرمز كه سهل است، باید در انتظار پاییز سیاه باشیم.
چرا نباید سفر برویم؟
تهرانی‌ها وقتی از این به بعد دیگر حتی نمی‌توانند به‌راحتی به محل دفن اموات خود در بهشت زهرا(س) بروند و طبق اعلام رئیس این آرامستان از 13 در ورودی آن تنها درهای باب‌الشهداء و باب‌الزهرا آن هم برای ورود و خروج اقوام درجه یك متوفیان باز است، طبیعی است كه نباید به سفر بروند. 50درصد فوتی‌های كرونایی هر روز كشور متعلق به تهران است و این اوج خطر در پایتخت را نشان می‌دهد كه بهترین استدلال برای ضرورت چشم‌پوشی از تردد و سفر، هم به تهران و هم از آن است. این را اضافه كنید به گفته‌های معاون بهداشت وزارت بهداشت كه میزان رعایت پروتكل‌های بهداشتی در كشور را 42 درصد ارزیابی كرده درحالی كه رعایت پروتكل‌ها تا زیر80 درصد به گفته او اثربخشی لازم را ندارد.
پس در كشوری كه پایتخت و پرجمعیت‌ترین شهر آن تمام‌قد اسیر بیماری است و از هر صد نفر ایرانی فقط 42 نفر به رعایت موازین بهداشتی پایبند هستند و به گفته عضو كارگروه اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشكی بابل ۶۵ درصد از مبتلایان به كرونای آن نیز در قرنطینه خانگی نمی‌مانند سفر چه معنایی می‌تواند داشته باشد به‌جز به سوغات بردن ویروس برای سایر هموطنان. گفته‌های علیرضا سلیمی، رئیس انجمن متخصصان بیهوشی كشور نیز در باب سفرها شنیدنی است، او كه می‌گوید از اهالی صنفی است كه بیشترین درگیری را با بیماران بدحال كرونایی دارند و تابه‌حال 13 نفرشان در این راه به شهادت رسیده‌اند. سلیمی می‌گوید كادر درمان خسته‌اند و دارند از همه ظرفیت خود استفاده می‌كنند تا آنجا كه دیگر جایی برای افزایش ظرفیت ندارند. او از مردم می‌خواهد از رفتارهای پرخطر كه یكی از مصادیق آن سفرهای غیرضروری است، پرهیز كنند و نسبت به تاثیر مستقیم سفرها در افزایش ابتلاهای كرونا بی‌اعتنا نشوند.
چرا فقط 5 شهر؟
از بامداد امروز تا ظهر یكشنبه مسافران نه می‌توانند به شهرهای تهران، كرج، اصفهان، مشهد و ارومیه وارد شوند و نه از آنها خارج شوند، مگر این‌كه ساكن این شهرها باشند و مدرك ارائه دهند. این اتفاق در نوروز امسال نیز رخ داده بود و برخی شهرها از ورودی‌ها و خروجی‌ها با دقت مراقبت می‌كردند، در حالی كه مسافران زیادی توانستند به‌راحتی سفر كنند. این شائبه اكنون نیز وجود دارد و كیفیت كنترل ترددها محل سوال است. اما مهم‌تر از آن، این پرسش است كه پنج شهر ممنوعه با چه معیاری انتخاب شده‌اند؟
اگر معیار، وضعیت كرونایی شهرها باشد در حال حاضر همه نقاط كشور قرمز است، بنابراین انتخاب تنها پنج شهر قطعا به معنی وخیم بودن وضعیت این شهرهاست. البته در روزهای گذشته خبرهایی كه از دانشگاه‌های علوم پزشكی كشور در استان‌های مختلف مخابره می‌شد، نشان از وضعیت مطلوب هیچ شهری نداشت به طوری كه حتی به عنوان نمونه نسبت به وضعیت استان مركزی هشدار داده شد، استانی كه البته سفر از آن و به آن ممنوع نیست.
البته وزارت بهداشت اعلام کرده است كه تعداد شهرهای ممنوعه ممكن است بیشتر از پنج مورد فعلی بشود كه به این ترتیب می‌توان چنین استدلال كرد كه انتخاب شهرهای تهران، كرج، مشهد، اصفهان و ارومیه فعلا برای محك زدن طرح است.
با این حال، گرچه شهرهای قرمز پرخطر مخصوصا در خطه جذاب شمال كشور به لیست ممنوعیت وارد نشده‌اند ولی همین پنج شهر منتخب چنان شرایط حساس و پرخطری دارند كه جا داشت سفر به آنها ممنوع شود.
تهران به عنوان پرجمعیت‌ترین شهر ایران و صاحب وخیم‌ترین شرایط كرونایی كشور كه هر روز نیمی از مرگ و میرهای ناشی از این بیماری در آن رقم می‌خورد، به گفته فرمانده مقابله با كرونای پایتخت در تب و تاب این بیماری می‌سوزد و از بابت تعداد مراجعان سرپایی، بستری‌ها و تعداد مرگ و میرها به هیچ وجه روند كاهشی نداشته‌است.
كرج به عنوان نزدیك‌ترین كلانشهر به تهران نیز حال و روز خوشی ندارد و در استانی واقع شده كه طبق آخرین اخبار، روزانه بیش از120 بستری جدید دارد و اكنون بیش از750 بیمار در بیمارستان‌های آن به‌سر می‌برند. اصفهان نیز این اواخر بیش از 200 ابتلای جدید روزانه دارد و بیش از 300بیمار آن نیز با حالی وخیم در بخش‌های مراقبت ویژه با مرگ دست و پنجه نرم می‌كنند.
آماری كه مسؤولان دانشگاه علوم پزشكی ارومیه ارائه داده‌اند نیز وضعیت خوبی از این شهر را نشان نمی‌دهد. تا روز 21 مهر 1056 بیمار با سندرم حاد تنفسی در مراكز درمانی این شهر بستری بوده‌اند كه 62 نفر از آنها تحت ونتیلاتور (دستگاه تنفس مصنوعی) به حیات خود ادامه می‌دادند. كل فوتی‌ها در ارومیه نیز در این هشت ماه بیش از 1250 نفر بوده است كه روی هم این شهر را مستعد اعمال انواع محدودیت‌ها معرفی می‌كند.
احتمال تمدید محدودیت‌ها وجود دارد
جزئیات طرح محدودیت‌ها در پنج شهر كشور اعلام شده است، اما بعد از رسانه‌ای شدن ناگهانی این طرح، بسیاری از شهروندان سوالاتی در گوشه ذهن‌شان نشست، پرسش‌هایی كه ما برخی از آنها را با كیانوش جهانپور، رئیس مركز روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت در میان گذاشته‌ایم. آن‌طور كه او می‌گوید، احتمال تمدید این محدودیت‌ها وجود دارد و بعید نیست تعداد كلانشهرهایی كه مشمول این طرح هستند، بیشتر شود.
خبر محدودیت‌ها را چرا دیر اعلام كردید؟
این تصمیم كمیته ملی مبارزه با كروناست و خبررسانی هم به عهده وزارت بهداشت و درمان گذاشته شد. ما تنها وظیفه اطلاع‌رسانی را داشتیم كه انجام دادیم. حالا چه فرقی دارد چه زمانی اعلام كنیم؟ مهم این است كه اعلام كردیم.
ساعت شروع طرح 12 شب تعیین شد و به همین دلیل برخی زودترخارج شدند.
ما از همان ساعت 12 ظهر دیروز كه خبر اعلام شد، می‌توانستیم طرح را اجرایی كنیم. تا آماده شدن ارگان و واحدهای اجرایی اما كمی زمان می‌برد.
مشكل دیگری كه به این شكل ایجاد شد به‌هم ریختن برنامه‌ریزی شهروندان است مثلا خیلی‌ها وقت دكتر گرفته‌‌اند و برای سفر به كلانشهرهایی مانند تهران برنامه‌ریزی كرده‌اند.
من دكتری را نمی‌شناسم كه در روزهای تعطیل وقت عمل جراحی یا ویزیت به بیماری داده باشد.
یعنی می‌گویید وقت عمل جراحی به بیماری كه در شهرستان زندگی می‌كند، داده نشده است؟
استثناهایی وجود دارد.
دیروز اما سرپرست استانداری خراسان رضوی اعلام کرد که خبری از اعمال محدودیت‌ها به دستش نرسیده است.
ما نباید به استان‌ها خبر را اعلام کنیم، این خبر باید از طرف وزارت کشور و پلیس اعلام شود، از آنها بپرسید که چرا هنوز به استان‌ها اعلام نشده است.
چرا شهرهای شمالی کشور که در این روزها پرتردد هستند، جزو محدودیت‌ها نیستند؟
براساس نظر وزارت بهداشت و درمان و کمیته ستاد ملی مبارزه با کرونا، برای پنج کلانشهری که وضعیت حادتری دارند، درخواست اعمال محدودیت شده است.
اما اگر عبور و مرور در شهرهای شمالی محدود نشود این شهرها نیز در شرایط حاد قرار می‌گیرند.
اگر شرایط این شهرها هم حاد شد، محدودیت‌های عبور و مرور را در آنجا برقرار می‌کنیم.
اعلام شده با احراز هویت و مشخص شدن محل سكونت، برخی می‌توانند تردد كنند. بیشتر توضیح می‌دهید.
خودروی شخصی با پلاك غیربومی اجازه ورود و خروج از شهر را ندارد اما احراز هویت و سكونت فرد به تشخیص نیروی انتظامی و مامورین امنیتی انجام می‌شود و این نیروها تشخیص می‌دهند فردی با پلاك غیربومی كه ساكن این شهرهاست، اجازه ورود دارد یا خیر.
اجرایی شدن طرح با مسدود كردن راه‌ها و بررسی خودروها انجام می‌شود؟
این محدودیت با بررسی تك‌تك خودروها و استفاده از فناوری و دوربین‌هایی كه پلیس در اختیار دارد، انجام می‌شود.
كارمندانی كه در روزهای تعطیل باید در محل كار حاضر شوند و مثلا محل زندگی‌شان در كرج و محل كارشان در تهران است، باید چه كار كنند؟
یك روز با خودروی شخصی تردد نكنند و از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده كنند.
اما شلوغی وسایل حمل و نقل عمومی خطر ابتلا را بیشتر نمی‌كند؟
در روزهای تعطیل حمل و نقل عمومی خلوت است.
اما تردد با اتوبوس، قطار و هواپیما محدود نشده است.
نه تردد با این وسایل مشكلی ندارد و طرح تنها برای خودروهای شخصی است.
كسانی كه خودرو خریده‌اند و هنوز تعویض پلاك نكرده‌اند چه تكلیفی دارند؟
از خودرو در روزهای ممنوعیت استفاده نكنند. ان‌شاءا... هر زمانی كه حمل و نقل دوباره آزاد شد، تعویض پلاك انجام دهند.
احتمال افزایش زمان و تعداد شهرها در این طرح وجود دارد؟
بله. ممكن است كه زمان طرح بیشتر شهرهای بیشتری مشمول آن شود.
