سازوکار انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا با هیچ انتخابات دیگری در جهان قابل مقایسه نیست و همین امر، مردم کشورهای مختلف را با سؤال‌های بسیاری در مورد روند اجرا و ویژگی‌های آن مواجه می‌کند.
صبح‌شد: سازوکار انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا با هیچ انتخابات دیگری در جهان قابل مقایسه نیست و همین امر، مردم کشورهای مختلف را با سؤال‌های بسیاری در مورد روند اجرا و ویژگی‌های آن مواجه می‌کند. راهنمای همشهری در مورد انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا به ۱۰ پرسش عمده پاسخ می‌دهد.
انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا چه زمانی برگزار می‌شود؟
پاسخ کوتاه: بنا به قانون فدرال، سه‌شنبه پس از نخستین دوشنبه‌ماه نوامبر. امسال روز انتخابات، سوم نوامبر است.
پاسخ بهتر: چند هفته پیش از سوم نوامبر، تعداد بسیاری از مردم در آمریکا، جلوتر و یا به‌صورت پستی رأی می‌دهند و تعداد این گروه از رایدهندگان، امسال در پی همه‌گیری کرونا رشد چشمگیری داشته است.
پاسخ کامل: شروع روند انتخابات در واقع از ماه‌ها قبل است. انتخابات ریاست‌جمهوری در عمل با انتخابات مقدماتی احزاب عمده کشور، یعنی دو حزب دمکرات و جمهوریخواه، شروع می‌شود که طی آن، نامزد‌های نهایی خود را برای رقابت نهایی برمی‌گزینند. روند انتخاب نامزد‌های نهایی ۲ حزب بزرگ در اوایل سال ۲۰۲۰ و در پی انتخابات مقدماتی شروع شد و در تابستان به نتیجه رسید.
نکته مهم دیگر آن است که همزمان با رقابت ریاست‌جمهوری، چندین انتخابات مهم دیگر نیز برگزار می‌شود. رایدهندگان، عضو مجلس نمایندگان آمریکا را که به‌مدت ۲ سال در کنگره حضور دارند، برمی‌گزینند. حزبی که اکثریت ۲ مجلس کنگره (مجلس نمایندگان و سنا) را در کنترل داشته باشد، از قدرت زیادی برخوردار خواهد بود و از این رو، کسب اکثریت برای رئیس‌جمهور جدید یا رئیس‌جمهوری که دوباره انتخاب می‌شود، اهمیت بسیاری دارد.
انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا چه زمانی به پایان می‌رسد؟
پاسخ کوتاه: روز سوم نوامبر. گرچه رای‌گیری آلاسکا پس از نیمه‌شب به وقت شرق (ساحل شرقی آمریکا در حاشیه اقیانوس اطلس) به پایان می‌رسد.
پاسخ بهتر: وقتی آرا شمرده شود.
پاسخ کامل: با توجه به گرایش به رأی‌دادن به‌صورت پستی در پی شیوع ویروس کرونا، تعیین آن که چه‌کسی برنده انتخابات خواهد بود ممکن است بیش از یک روز به طول بینجامد. هر احتمالی مطرح است، اما هیچ کدام از دوطرف مادامی که به اطمینان قطعی از شکست خود نرسد، نتیجه نهایی را نخواهد پذیرفت.
تعیین تکلیف رقابتی تنگاتنگ می‌تواند روز‌ها یا حتی هفته‌ها به طول بینجامد؛ چراکه پیش از اعلام نتیجه نهایی، ممکن است آرا دوباره و با دقت بازشماری شود. در سال ۲۰۰۰، اعلام برنده نهایی بیش از یک‌ماه طول کشید.
چرا روز انتخابات سه‌شنبه پس از نخستین دوشنبه‌ماه نوامبر است؟
چنین چیزی در قانون اساسی نیامده است، اما این تاریخ را کنگره آمریکا در سال ۱۸۴۵ تعیین کرد و از آن زمان بدون تغییر مانده است.
آیا انتخابات می‌تواند به تعویق بیفتد یا تاریخ آن تغییر کند؟
این پرسش امسال با توجه به شیوع کرونا بیش از همیشه مطرح بود. از آنجا که قانون، تاریخ انتخابات را تعیین کرده، تغییر یا تعویق آن نیاز به اقدام کنگره و تأیید نهایی رئیس‌جمهور دارد.
چه کسانی واجد شرایط رای‌دهی هستند؟
طبق متمم بیست‌وششم قانون اساسی، هر شهروند آمریکایی ۱۸ سال به بالا حق رأی دارد. تنها در دو ایالت ورمونت و مین، زندانیان می‌توانند رأی بدهند. تلاش‌هایی نیز در فلوریدا صورت گرفته تا مجرمان حق رأی خود را دوباره به‌دست آورند، هرچند جمهوریخواهان تاکنون مانع از تحقق چنین هدفی شده‌اند.
در گذشته برده‌ها نمی‌توانستند رأی بدهند و حتی پس از لغو برده‌داری در پایان جنگ داخلی، از رأی‌دادن سیاهان به بهانه‌هایی مانند آزمون سواد و مالیات سرانه جلوگیری می‌شد. همچنین تا سال ۱۹۲۰ زنان حق رأی نداشتند.
نکته دیگر مربوط به قلمرو‌های تحت‌الحمایه آمریکاست. مردم پورتوریکو، شهروند آمریکایی به‌حساب می‌آیند، اما قلمرو‌های تحت‌الحمایه دارای رأی الکترال نیستند و در نتیجه رأی شهروندان آن‌ها در انتخابات نوامبر تأثیری ندارد. اما آن‌ها می‌توانند در انتخابات مقدماتی دو حزب بزرگ حضور داشته باشند.
رئیس‌جمهور آمریکا چگونه انتخاب می‌شود؟
هر ایالتی انتخابات خود را به‌صورت مستقل برگزار می‌کند. سپس انتخابگر‌های هر ایالت - کسانی که در الکترال کالج به نیابت از ایالت‌شان رأی می‌دهند - انتخاب می‌شوند تا نامزد پیروز ایالت خود را معرفی کنند.
انتخابگران هر ایالت در نخستین دوشنبه پس از دومین چهارشنبه‌ماه دسامبر - امسال ۱۴ دسامبر - در پایتخت ایالتی گرد هم می‌آیند و رأی خود را که نامزد پیروز در آن ایالت است اعلام می‌کنند.
آرای آن‌ها که نام نامزد‌های پیروز مقام ریاست‌جمهوری و جانشین ریاست‌جمهوری (یا همان معاون رئیس‌جمهور) است تا ۲۳ دسامبر به کنگره فرستاده می‌شود. تمام آرای الکترال هر ایالت به‌حساب نامزدی گذاشته می‌شود که برنده آرای مردمی در آن ایالت بوده است.
روز ۶ ژانویه، آرای الکترال کالج در کنگره توسط جانشین کنونی ریاست‌جمهوری اعلام می‌شود.
سپس ۲ هفته برای حل و فصل هر اختلافی مهلت داده می‌شود و در ۲۰ ژانویه رئیس‌جمهور جدید سوگند خواهد خورد.
آیا آرای الکترال بر مبنای آرای مردمی تعیین می‌شود؟
خیر! و اینگونه بود که ترامپ به‌رغم کسب آرای مردمی کمتر نسبت به هیلاری کلینتون در انتخابات سال ۲۰۱۶ به ریاست‌جمهوری رسید. همین ماجرا در مورد ال گور، نامزد دمکرات‌ها در برابر جورج بوش پسر، نامزد جمهوریخواهان در انتخابات سال ۲۰۰۰ رخ داد و گور با وجود آرای مردمی بیشتر، رقابت را واگذار کرد.
در مجموع در ۴ انتخابات، رئیس‌جمهور با رأی مردمی کمتر و رأی الکترال بیشتر به پیروزی رسیده است. این نظام که امروزه بیشتر به سود ایالت‌های کوچک‌تر و کم‌جمعیت‌تر است، در اوایل شکل‌گیری آمریکا و زمانی که تنها مردان سفیدپوستی با حداقلی از تمکن مالی حق رأی داشتند، وضع شد.
نظام الکترال به نفع ایالت‌های برده‌دار جنوبی بود که بیشتر جمعیت‌شان حق رأی نداشتند.
امروزه، رایدهندگان آمریکایی نام نامزد مورد نظر خود را به صندوق می‌اندازند، اما همچنان این نظام الکترال کالج است که رئیس‌جمهور را تعیین می‌کند.
از سال ۱۹۶۴ شمار انتخابگران کالج به ۵۳۸ نفر رسید و از این رو، نامزد‌های ریاست‌جمهوری برای پیروزی به دست‌کم ۲۷۰ رأی الکترال نیاز دارند. تعداد آرای الکترال هر ایالت برابر است با تعداد سناتور‌ها (۲ نفر) به علاوه تعداد نمایندگان آن ایالت در مجلس نمایندگان که بسته به جمعیت ایالات متفاوت است.
به‌عنوان نمونه، ایالت وایومینگ دارای ۳ رأی الکترال است، درحالی‌که کالیفرنیا ۵۵ رأی الکترال دارد.
نتایج انتخابات چه زمانی اعلام می‌شود؟
مسئولان انتخابات به‌طور معمول شمارش آرا و گزارش نتایج آرا را پس از بسته‌شدن مراکز رای‌گیری آغاز می‌کنند. محاسبه آرا به‌تدریج صورت می‌گیرد و در نهایت در مدت زمان نسبتا کوتاهی توسط رسانه‌ها اعلام می‌شود. در مواردی، یک نامزد خود پیش‌تر به شکستش اذعان می‌کند.
برخی سازمان‌های خبری، نتایج را لحظه‌ای دنبال می‌کنند، به‌نظرسنجی از رایدهندگان می‌پردازند و دیگر داده‌های مربوط به شب انتخابات را هم درنظر گرفته و ممکن است بتوانند برنده انتخابات را پیش‌بینی کنند. اگر اطلاعات کافی در دسترس نباشد، معرفی نامزد پیروز به زمان بیشتری نیاز دارد.
معمولا آمریکایی‌ها کوتاه‌زمانی پس از پایان رای‌گیری از برنده انتخابات آگاه می‌شوند.
در انتخابات پیش‌رو، اعلام نتایج ممکن است مدت زمان بیشتری طول بکشد؛ چرا که افراد بیشتری به‌صورت پستی یا غیابی رأی می‌دهند. اما روند رسمی انتخاب رئیس‌جمهور چنان که دیدیم حدود یک‌ماه به طول می‌انجامد و برنده دست‌کم روی کاغذ، تا پیش از ۶ ژانویه، رئیس‌جمهور بعدی تلقی نمی‌شود.
آیا انتخابات می‌تواند گره بخورد و برنده‌ای نداشته باشد؟
بله، خیر و تا حدی. ممکن است دوطرف به اکثریت آرای الکترال دست نیابند. اگر هیچ نامزدی نتواند دست‌کم ۲۷۰ رأی الکترال به‌دست بیاورد، انتخاب رئیس‌جمهور بر عهده مجلس نمایندگان خواهد بود؛ با این تفاوت که هر ایالت تنها دارای یک رأی خواهد بود.
در بررسی تاریخ می‌بینیم، در انتخابات سال ۱۸۲۴، جان کوئینسی آدامز از سوی مجلس نمایندگان به‌عنوان رئیس‌جمهور برگزیده شد، درحالی‌که اندرو جکسون، رقیب او از آرای مردمی و الکترال بیشتری برخوردار بود.
