صبح شد: این روزها بحث آب هنوز داغ است و برخی افراد صنایع را یکی از متهمان کم آبی میدانند این در حالی است که طبق آمار وزارت نیرو در سال ۱۳۹۹ تنها ۴/۲ میلیارد لیتر آب از حدود ۹۳ میلیارد لیتر آب شیرین مصرفی در بخش صنعت مصرف و ۸۲ میلیارد لیتر هم در بخش کشاورزی استفاده شده است. طبق این آمار ۳/۸ میلیارد لیتر هم به عنوان آب آشامیدنی در شهرها و روستاهای کشور مصرف شده است. اما برای این که از میزان آب مصرفی در اقلام کشاورزی و صنعتی بیشتر آگاه شویم، میزان آب مصرفی برای فلزهای مختلف از جمله مس و فولاد را در هر تن با میزان مصرفی برای محصولات کشاورزی مثل گندم و برنج مقایسه کرده ایم که در ادامه میخوانید. البته ذکر این نکته ضروری به نظر میرسد که منظور از تهیه این گزارش فقط اطلاع از میزان آب مصرفی در صنعت و کشاورزی است که باید با مکانیزه کردن آبیاری در کشاورزی از هدررفت آب جلوگیری کرد و گندم یکی از کالاهای اساسی و استراتژیک است که باید در آن به خودکفایی برسیم.
فولاد چقدر آب میخورد؟
مقدار آب مصرفی برای تولید فولاد با توجه به فرسوده یا به روز بودن دستگاهها و زیرساختها متفاوت است، برخی از مجتمعهای فولادی مدعی صرفه جویی۴۰درصدی در مصرف آب نسبت به پنج سال گذشته هستند و برخی دیگر نه تنها میزان مصرف آب را کم نکرده اند بلکه به دلیل فرسودگی زیرساخت هایشان این میزان را افزایش داده اند. یک کارخانه فولاد عملا بدون داشتن آب نمیتواند به فعالیت خود ادامه دهد. به همین دلیل است که کارخانههای فولاد به طور معمول باید در نزدیکی منابع فراوان آب شیرین ساخته شوند تا هم به آب مورد نیازشان دسترسی کافی داشته باشند و هم کیفیت آب مورد نیازشان تضمین شده باشد. آمارهای وزارت نیرو در سال ۹۹ نشان میدهد برای تولید هر تن فولاد حدود «۲۳۰هزار لیتر» آب مصرف میشود، به عبارتی برای تولید هر کیلو فولاد ما نیاز به ۲۳۰لیتر آب داریم. البته برخی گزارشها هم اعلام کرده اند که برای تولید هر کیلو فولاد به ۲۸۰ لیتر آب نیاز است.
از آن جا که سال گذشته حدود ۳۰ میلیون تن فولاد در کشور تولید شده یعنی حدود ۷۰۰ میلیون متر مکعب آب در این بخش مصرف شده است.
هر تن فولاد هم در بازارهای جهانی بین ۶۰۰ تا ۶۵۰ دلار خرید و فروش میشود. اگر ۶۰۰ دلار را ملاک قرار دهیم هر تن فولاد در بازار جهانی ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان میشود یعنی هر کیلو فولاد ۱۶ هزار و ۸۰۰ تومان. با توجه به میزان آب مصرفی فولاد هر ۲۸۰ لیتر آب به ۱۶ هزار و ۸۰۰ تومان تبدیل شده است.
مس چقدر آب میخورد؟
آب یکی از مهمترین مواد اولیهای است که در تولید مس به کار میرود و اگر تامین نشود امکان فراوری مس وجود ندارد. چون فراوری مس طی عملیات فلوتاسیون انجام میشود و فلوتاسیون به این معناست که تمام خاکی که از معدن برداشت میشود باید بهصورت دوغاب در بیاید و با آن فلوتاسیون انجام شود تا مس فراوری و کنسانتره تولید شود. مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی سال ۱۳۹۸ در گزارشی اعلام کرده است که میزان مصرف آب برای تهیه هر تن فولاد در ۳ واحد تغلیظ، لیچینگ و پالایشگاه در مس سرچشمه ۲/۲۸ متر مکعب بوده که این یعنی هر کیلو مس ۲۸۲ لیتر آب مصرف میکند.
در سال ۱۳۹۹ در کشور ما ۲۸۰ هزار تن مس تولید شده است که یعنی در سال گذشته حدود ۸ میلیون لیتر آب هم در این صنعت مصرف شده است.
۱۳۰۰ لیتر آب برای هر کیلو گندم
گندم جزو سه غذای اصلی انسانهاست. سالانه ۶۵۰ میلیون تن گندم تولید میشود که بخش اعظم آن توسط انسان به مصرف میرسد. برای تولید این میزان گندم ۷۹۰ میلیارد متر مکعب آب مصرف میشود. مصرف این آب در مناطق مختلف یکسان نیست. مثلا در اسلواکی به خاطر نوع آب و هوا و همچنین مکانیزه کردن آبیاری برای هر کیلو گندم ۴۶۵ لیتر آب نیاز است. اما در کشور ما به دلیل آبیاری سنتی و غرقابی بودن آبیاریها معمولا به ازای هر کیلو گندم ۱۳۰۰ لیتر آب مصرف میشود.
سال گذشته آمارها از تولید ۱۴ میلیون تن گندم در کشور خبر میدادند که یعنی برای تولید گندم در سال گذشته حدود یک میلیارد و ۸۲۰ میلیون لیتر آب مورد استفاده قرار گرفته است.
قیمت گندم در بازار جهانی به ازای هر تن ۲۷۵ دلار است. اگر قیمت دلار را ۲۸ هزار تومان در نظر بگیریم، هر کیلوگندم ۷ هزارو ۷۰۰ تومان میشود یعنی به ازای هر ۱۳۰۰ لیتر آب ۷ هزار و ۷۰۰ تومان به دست آورده ایم.
۲۵۰۰ لیتر آب برای یک کیلو برنج
برنج غذای اصلی بیش از نیمی از ساکنان کره زمین است. سالانه بیش از ۶۷۲ میلیون تن برنج کشت میشود. هرچند برای هر کیلو برنج در کشورمان تا هنگام برداشت ۱۶۷۰ لیتر آب مصرف میشود، اما با جدا شدن پوست برنج (شالی) یک سوم وزن آن کاهش پیدا میکند که میزان آب مصرفی برای تولید هرکیلو برنج را به ۲۵۰۰ لیتر میرساند.
به گزارش ایرنا در سال ۱۳۹۹، ۲ میلیون و ۶۰۰ هزارتن برنج سفید در کشور تولید شده است که به معنی مصرف ۶۵۰ میلیون متر مکعب آب برای تولید این محصول است. نکته قابل تامل این جاست که طبق گزارش خبرگزاری موج به نقل از مدیر زراعت سازمان جهادکشاورزی استان اصفهان، این استان در سال ۱۳۹۹ بیش از ۵۳۰۰ هکتار را زیر کشت برنج داشته است. از آن جایی که هر هکتار حدود ۴۳۵۰ کیلو برنج میدهد، سال گذشته اصفهان ۲۳ هزار تن برنج تولید کرده است که یعنی ۵ میلیون و ۷۰۰ متر مکعب آب مصرف کرده است. قیمت برنج ایرانی این روزها به کیلویی ۶۰ هزار تومان رسیده است.
حرف آخر
قطعا اگر میزان مصرف آب برای تولید سیب، هندوانه، خیار، سیب زمینی و ... را که سالانه مقدار زیادی از آنها به دلیل مازاد تولید دور ریخته یا خوراک دام میشوند، محاسبه کنیم میبینید که مصرف آب این محصولات به شدت بیشتر از صنایع است. البته از این نکته نباید غافل شد که متاسفانه در برههای از تاریخ به دلایلی از جمله جنگ تحمیلی بسیاری از صنایع آب بر در مناطق مرکزی و دور از مرزها ساخته شده اند. اما پیش از هر کاری باید جلوی تکرار این کار گرفته شود و از این به بعد از احداث کارخانههای آب بر در مناطق دچار تنش آبی جلوگیری شود. البته بهینه سازی مصرف آب را هم چه در بخش صنعت و چه در بخش کشاورزی باید با جدیت دنبال کرد. در پایان مجدد باید به این نکته اشاره کرد که مقایسه مقدار مصرف آب در بخش کشاورزی و صنعت به معنی حذف یا کاهش کشاورزی نیست، چون محصولات کشاورزی از جمله گندم و برنج بخش بزرگی از موضوع امنیت غذایی ما را شامل میشود و ملاحظات امنیتی دارد که شایدنتوان آن را با عدد و رقمهای مالی سنجید. اما میتوان با مکانیزه کردن آبیاری در بخش کشاورزی بخش بزرگی از آب مصرفی کشور را کاهش داد. همچنین باید صنایع خود را به استانداردهای جهانی نزدیک کنند تا میزان مصرف آب در آن بخش هم کاهش پیدا کند. ما در حالی به ازای تولید هر تن فولاد ۲۳ مترمکعب آب مصرف میکنیم که در دنیا به ازای تولید هر تن فولاد خام فقط ۸مترمکعب آب مصرف میشود که این مقدار تقریبا ۳ برابر استاندارد جهانی است.
انتهای پیام/