اولین سفر رسمی ابراهیم رئیسی به روسیه درحالی پایان یافت که رسانه‌های اصولگرا چنان از آن استقبال کردند که حتی از کوچک‌ترین حرکت و رفتار صورت‌گرفته در این سفر و حواشی آن یک تحلیل و واکنش استخراج کردند.
صبح‌شد: اولین سفر رسمی ابراهیم رئیسی به روسیه درحالی پایان یافت که رسانه‌های اصولگرا چنان از آن استقبال کردند که حتی از کوچک‌ترین حرکت و رفتار صورت‌گرفته در این سفر و حواشی آن یک تحلیل و واکنش استخراج کردند. این اتفاقات درحالی است که اخبار و دیدار حسن روحانی، رئیس‌جمهور پیشین به مسکو که در فروردین سال 96 انجام شد، به‌صورت اخبار رسمی مخابره شد و چندان مورد استقبال جناح مخالف نبود. هیچ‌یک از تعابیر و تعاریف بلند‌بالایی که از تریبون‌های رسمی، نماز‌جمعه، رسانه‌ها، نماینده‌های مجلس و چهره‌های اصولگرا در تبیین و تمجید و توصیف سفر رئیسی استفاده شده، درباره روحانی به‌هیچ‌عنوان دیده نمی‌شود.
حواشی سفر ابراهیم رئیسی از همان روز اول آغاز شد؛ در ابتدا نحوه استقبال از او در فرودگاه مسکو بود که با سفر روحانی به روسیه مقایسه شد. در مراسم استقبال از رئیسی وزیر انرژی روسیه به او خیر‌مقدم گفت و همین باعث شد تا رسانه‌های اصولگرا مانند مشرق این اتفاق را با سفر پوتین به تهران در سال 94 مقایسه کنند که محمود واعظی، وزیر وقت ارتباطات به استقبال او رفته بود. ایسنا نیز با بهمن حسین‌پور، معاون پیشین تشریفات ریاست‌جمهوری گفت‌وگو کرد تا درباره برخی ابهامات درباره رعایت تشریفات در سفر رئیس‌جمهور به روسیه توضیحاتی دهد. او گفته: «در پایتخت روسیه فرودگاه‌ها در فاصله بسیاری از کاخ ریاست‌جمهوری قرار دارند و از قدیم این رسم وجود داشته که در زمان سفر رؤسای‌جمهور کشورهای مختلف، یکی از وزرای کابینه دولت به فرودگاه می‌رود تا پای پرواز از مقام میهمان استقبال کند».او گفته هیچ‌گاه سابقه نداشته که پوتین برای استقبال از مقامات همتای خود به فرودگاه رفته باشد و کاری که در روسیه در استقبال از رئیس‌جمهوری ما انجام شد، همان کاری است که ما در استقبال از رؤسای‌جمهور انجام می‌دهیم.میزی که دو رئیس‌جمهور ایران و روسیه پشت آن نشستند و مذاکره کردند هم از مواردی است که حاشیه ایجاد کرد. این میز دراز کشیده بود و رؤسای دو دولت با فاصله پشت آن نشسته بودند.حسین‌پور درباره میز انتخاب‌شده در دیدار ابراهیم رئیسی و ولادیمیر پوتین توضیح داده: «ایرادی بر اینکه فاصله رؤسای‌جمهور دو کشور از هم زیاد است، وارد نیست؛ کمااینکه این فاصله می‌تواند به دلیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی برای جلوگیری از کرونا باشد».خبرگزاری فارس نیز در یک ویدئو به بررسی دیدار رئیسی و پوتین پرداخت. در این ویدئو فردی که خود را پژوهشگر رسانه معرفی می‌کند، می‌گوید فاصله میز بین رئیس و پوتین به معنای این نیست که رئیس‌جمهور ایران از طرف روسیه تحویل گرفته نشده است و با نشان‌دادن چند تصویر نشان داده می‌شود که بقیه سران کشورها نیز در همان اتاق با پوتین دیدار داشته و آن میز هم در گوشه‌ای از اتاق وجود دارد.در این ویدئو به زبان بدن رئیس‌جمهور میزبان هم اشاره شده و گفته می‌شود که پوتین در دیدار با رئیسی استرس داشته است. این تحلیلگر در این ویدئو با استناد به حرکات بدن پوتین می‌گوید: «او در حین گفت‌وگو با رئیسی دچار استرس بوده است، به همین دلیل کراوات خود را دو بار منظم کرده است، چندبار پای خود را تکان می‌دهد و شانه‌به‌شانه می‌شود؛ چون این دیدار برای کشور او مهم است و در مقابل رئیسی را داریم که با پاهای جمع‌شده با آرامش سخن می‌گوید. پوتین هم چند جمله مجمل می‌گوید».
انتقاد به منتقدان شرق
اما خود این سفر نیز باعث شد تا منتقدان سیاست خارجی دولت سیزدهم اعتراض کنند که چرا دولت به سمت شرق گرایش پیدا کرده است. همین شد که معاون پارلمانی رئیسی در توییتی بنویسد: «غرب‌گرایان که تاکنون منفعلانه دم از تسلیم در برابر زیاده‌خواهی غرب می‌زدند، حالا دلواپسانه از روسیه‌هراسی می‌گویند! درحالیکه روابط تهران و مسکو بر اساس احترام و منافع متقابل است. دیگر نه روسیه، روسیه تزاری و اتحاد جماهیر شوروی است و نه ایران اسلامی ایران قجری و پهلوی است».حجت‌الاسلام سید‌رضا تقوی نیز در گفت‌وگو با مهر به سفر رئیسی به روسیه اشاره کرده و گفته: «وابستگان به آمریکا و غرب نمی‌خواهند ایران با کشورهای شرق در ارتباط باشد، درحالیکه ما در ارتباط با شرق هم به دنبال منافع ملی خودمان هستیم».او ادامه داد: «ما می‌خواهیم در دنیا فعال باشیم. متأسفانه عده‌ای در داخل کشور نسبت به تعامل ایران با جهان شرق حساس هستند و به محض آنکه هیئتی از ایران به روسیه و یا چین سفر می‌کنند، انتقادات خود را آغاز می‌کنند، درحالیکه این سفرها با هدف تقویت ارتباطات کشور و رفع مشکلاتمان انجام می‌شود. غرب‌گرایان داخلی با شعار علیه کشورهای شرق می‌خواهند دامن آلوده آمریکا را پاک کنند؛ درحالیکه راه به جایی نمی‌برند».روزنامه کیهان نیز از سفر رئیس‌جمهور به روسیه و رابطه با چین استقبال کرده و منتقدان قرارداد همکاری ۲۵ساله ایران و چین و قرارداد ۲۰ساله با روس را «تقی‌زاده‌های جدید» خوانده است.روزنامه جوان نیز نوشته: «هرچند سیاست رسمی نظام «نه شرقی، نه غربی» بود اما وجه برجسته آن، تقابل با غرب بود و دلیل آن هم قدرت شبکه نفوذ غرب در ایران و تقلا‌های بسیار غرب و غرب‌گرایان برای حفظ منافع راهبردی گذشته بود... همکاری ایران با کشورهایی مانند روسیه هیچ منافاتی با حفظ اصول، ارزش‌ها، آرمان‌ها و اهداف عالی انقلاب ندارد».با‌این‌حال روزنامه جمهوری اسلامی در سرمقاله دیروز خود خواسته که از روسیه و چین راستی‌آزمایی شود: «راستی‌آزمایی، یکی از راه‌های بسیار مفید برای ادامه تعامل با کشورها و ارتقای روابط در صورت مثبت‌بودن وعده‌های آنهاست. همان‌طور‌که آمریکا را به راستی‌آزمایی در مورد لغو تحریم‌ها ملزم می‌دانیم، باید برای ارتقای روابط با روسیه و چین نیز متوسل به راستی‌آزمایی شویم. اگر این قاعده را به گذشته تعمیم دهیم، هم روسیه و هم چین نمره منفی دارند، زیرا هیچ‌کدام از سوداگری در ماجرای تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه ایران کوتاه نیامدند و تا توانستند جیب‌های خود را از اموال مردم ایران به بهانه فروش مواد تحریمی به‌صورت غیرعادی و با خریدن نفت با تخفیف‌های غیرعادی‌تر، پر کردند».
واکنش مثبت ائمه‌جمعه
جالب‌ترین واکنش‌ها به این سفر از سوی ائمه‌جمعه صورت گرفته است؛ امام‌جمعه اصفهان با اشاره به خواندن نماز اول‌وقت ابراهیم رئیسی در کاخ کرملین گفت: «برخی در این زمینه خودزنی کرده‌اند و گفته‌اند حالا در آن‌موقع نماز‌خواندن چه فایده‌ای دارد، درک نمی‌کنند که در کشوری که ۷۰ سال است تبلیغ کفر شده است، نماز اول‌وقت چه اهمیتی دارد؟ آنها باید بدانند که ما همه توان و تکیه‌مان به خداست».او در ادامه با اشاره به مانور ایران و چین عنوان کرد: «برخی در این زمینه می‌گویند امام خمینی (ره) می‌گفتند نه شرق و نه غرب اما ما در‌حال رایزنی با چین و روسیه هستیم، باید توجه داشت که ما هیچ دلیلی نداریم و هیچ مرجعی نیز ما را از معامله و داد‌و‌ستد با بیگانگان منع نکرده، مگر آنکه با آنها در‌حال جنگ باشیم. روسیه و چین هیچ‌گاه در‌حال سلطه‌نگری نبوده‌اند و از این‌رو معامله با کفار اشکال ندارد؛ همان‌طور‌که حضرت علی (ع) این کار را انجام می‌دادند».امام‌جمعه کرج هم گفته احتمال این وجود دارد که رئیس‌جمهور ما در کاخ سفید هم نماز بخواند، زیرا این نمازی که در کاخ کرملین خوانده شد، پیام‌های مهمی در پی داشت.
حمایت از دولت روحانی
نکته جالب آنکه با اینکه اصولگرایان و رسانه‌های آنان هیچ دل خوشی از حسن روحانی و دولت او نداشتند اما همیشه از سفر و دیدارهای رؤسای‌جمهور دو کشور استقبال کرده‌اند. روحانی پیش از سفر فروردین سال 96 به روسیه، شش بار دیگر نیز با ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور این کشور در چند نشست بین‌المللی مانند اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل و همچنین مذاکره در تهران و جمهوری باشقیرستان فدراسیون روسیه دیدار و گفت‌وگو کرده بود و بعد از آن نیز با هم ملاقات داشتند.خبرآنلاین در گزارشی که در سال 93 و بعد از سفر حسن روحانی به نیویورک برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل داشت، نوشت: «روحانی سفر به نیویورک را به پرواز به‌سوی آستاراخان روسیه به‌منظور شرکت در نشست سران کشورهای حاشیه دریای خزر پایان داد؛ سفری که دستاوردهای مثبتی در زمینه رژیم حقوقی دریای خزر در پی داشت و تاحدی خواسته‌های ایران را در این زمینه محقق کرد. از سوی دیگر، برگزاری چهارمین دیدار با ولادیمیر پوتین، فرصتی را برای رایزنی مجدد درباره مسئله هسته‌ای برای دو طرف مهیا کرد. پوتین در پایان این دیدار هدیه‌ای به روحانی داد».روزنامه کیهان نیز در هر سفر روحانی به کشورهای غربی، سفر به روسیه را به او یادآوری می‌کرد. تیر‌ماه سال 97 این روزنامه از سفر روحانی به اروپا انتقاد کرد. این روزنامه نوشته بود: آقای روحانی به‌جای سفر بی‌دستاورد به اتریش و سوئیس که نه حجم قابل‌ملاحظه تجاری–اقتصادی و نه روابط سیاسی قابل‌تأملی با ایران دارند، بهتر بود سفر به روسیه و چین و هند و کشورهای آسیایی را در دستور کار قرار می‌داد؛ چرا‌که اولا می‌توانست پیام روشنی هم به اردوگاه غرب و هم به اردوگاه شرق بدهد... ثانیا نگاه به شرق و همکاری‌های جنوب–جنوب سلطه آمریکا در منطقه و نقش دلار در جهان را در معرض خطر بیشتر قرار می‌دهد و ابزارهای آمریکا برای تضعیف این همکاری‌ها را به همان میزان کمتر می‌کند».
جالب‌تر آنکه خبرگزاری ایرنا، به‌تازگی در گزارشی به تمجید رابطه دولت‌های پیشین با روسیه پرداخته است. در این گزارش با نگاهی به روابط دو‌جانبه تهران- مسکو در سه دهه اخیر آمده: «به‌رغم شکل‌گیری یک روند مثبت در دفتر روابط ایران و روسیه، سال‌های پایانی دولت هاشمی و اوایل دوره سید‌محمد خاتمی رفتار روسیه در قبال ایران خصومت‌آمیز شد، به‌این‌ترتیب که علاوه بر توافق با واشنگتن مبنی بر عدم فروش تسلیحات به ایران، روسیه یک دیپلمات ایرانی را نیز به اتهام تبادل فناوری موشکی اخراج کرد. هرچند دولت ولادیمیر پوتین با نگرانی از فاصله‌گرفتن جمهوری اسلامی از روسیه، بار دیگر فرصت را جهت احیای روابط غنیمت شمرد و در نامه‌ای رسمی از خاتمی برای سفر به مسکو دعوت کرد. برخی دیدار رئیس‌جمهوری وقت ایران از روسیه در اسفند ۱۳۷۹ را نشانگر پایان توافق روسیه با آمریکا در زمینه عدم فروش تسلیحات به ایران می‌دانستند».
در ادامه آمده: «پس از سید‌محمد خاتمی، نوبت به سفرهای محمود احمدی‌نژاد ششمین رئیس‌جمهوری ایران به مسکو می‌رسد که در سال‌های ۱۳۸۸ و ۱۳۹۲ به‌ترتیب به‌منظور شرکت در اجلاس سران کشورهای سازمان همکاری شانگهای به‌عنوان ناظر و شرکت در اجلاس گازی اوپک انجام گرفت. در این دوره به علت روی‌کار‌آمدن دیمیتری مدودف به‌عنوان رئیس‌جمهوری روسیه، به نظر تغییراتی در سیاست خارجی مسکو شکل گرفت و مانع پیشرفت‌های بیشتر در روابط ایران و روسیه شد. درحالیکه پیشرفت چشمگیری در روابط دو‌جانبه در دوره ریاست‌جمهوری مدودف و احمدی‌نژاد شکل نگرفت، سفر حسن روحانی، رئیس‌جمهوری پیشین جمهوری اسلامی به مسکو در سال ۱۳۹۶ با توجه به همکاری راهبردی ایران با روسیه در سوریه، سر‌منشأ تحولات گسترده در روابط میان دو کشور بود».سفر ابراهیم رئیسی به مسکو حتی اگر دستاورد مهم اقتصادی و سیاسی نداشته باشد، لااقل این نکته را نشان داد که سفر به روسیه و نگاه به شرق با استقبال رسانه‌های جناح اصولگرا از فارس و تسنیم گرفته تا روزنامه جوان و کیهان مواجه خواهد شد.
