پلنگ سرگردان، دیروز قائم شهر را به هم ریخت و در نهایت با شلیک تلف شد؛ مدیر روابط عمومی محیط زیست قائم شهر می گوید: «اسلحه بیهوشی نداشتیم!» برای زنده گیری حیوانات چه امکاناتی لازم است؟
«هر دم از این باغ بری می‌رسد!» این حکایت این روزهای محیط‌زیست کشور است. متاسفانه پلنگی که از ساعت 6 صبح در شهر قائم شهر دیده شده بود، ساعت10:30 بعد از این که سه تیر جنگی به سمتش شلیک شد و یکی از آن ها به او برخورد کرد، با شلیک دارت بیهوشی زنده گیری شد اما به دلیل آسیب هایی که به او وارد شده بود، نرسیده به درمانگاه تلف شد! این البته بار نخست نیست که چنین دَم‌هایی از این باغ بی‌برگ و بار حفاظت از محیط‌زیست می رسد بلکه بارها و بارها این اتفاق افتاده و تقریبا هر سال شاهد تلف شدن حیواناتی هستیم که هنگام زنده گیری جان خود را از دست می دهند. تلف شدن نیمی از 10 گورخری که قرار بود از زیست‌کره توران به پارک ملی کویر منتقل شوند یکی دیگر از این زنده گیری ها بود که مهر 1397 سر و صدای زیادی به پا کرد. به جز این ها، در سال های گذشته بیش از چند مورد تلف شدن پلنگ، خرس، مرال، یوزپلنگ و ... داشته ایم که حین زنده گیری یا بعد از آن تلف شده اند. دی ماه 1400 یک پلنگ در شهر ماهان در کرمان و یک خرس در روستای ولایت رود البرز، آبان 1399 یک پلنگ دیگر در کیاسر مازندران، مهر 1399 یک مرال در بجنورد، شهریور 1398 توله خرس در زیارت گرگان، شهریور 97 یک پلنگ در بیارجمند شاهرود و مرداد 97 توله یوز ۹ ماهه که براثر اصابت خودرو دچار شکستگی کمر شده بود، به خاطر جابه‌جایی بد، آن هم با پتو در شاهرود تلف شد. همه آن چه گفتیم از وضع آشفته سازمان محیط زیست حکایت دارد که باعث شده گونه های کمیاب و ارزشمندی را در زنده گیری یا جا به جایی ها از دست بدهیم. در همین حادثه روز گذشته هم که منجر به تلف شدن یک پلنگ شد، فاصله حدودا 5 ساعته بین زمان مشاهده تا زنده گیری و البته تلف شدن حیوان نشان می دهد مشکلات همچنان در محیط زیست وجود دارد. آیا نبود تجهیزات بیهوشی باعث این اتفاق شده یا مشکلات دیگری هم وجود دارد؟ برای روشن شدن ابهامات و البته دلایل مرگ این حیوان با ما همراه باشید.
ماجرای حضور پلنگ در قائم شهر
در اتفاقی عجیب صبح روز گذشته یک قلاده پلنگ سرگردان در شهرستان قائم‌شهر در بالای سقف بانک صادرات دیده شد و متاسفانه با افزایش جمعیت مردم این حیوان ترسیده و داخل خیابان و از آن جا داخل یک باغ می رود. در همین موقع ماموران نیروی انتظامی به همراه نیروهای محیط زیست و آتش نشانی در محل حاضر می شوند اما افزایش جمعیت باعث استرس بیشتر حیوان می شود. یوسف رضایی مدیر روابط عمومی اداره محیط زیست شهرستان قائم شهر به خبرنگار ما می گوید: «متاسفانه به دلیل نداشتن اسلحه بیهوشی و البته افزایش جمعیت، پلنگ به دو مامور نیروی انتظامی حمله می کند که یکی از آن ها مجروح و به بیمارستان منتقل می شود. در همین موقع سه تیر جنگی به سمت پلنگ شلیک می شود که یکی از آن ها به پلنگ اصابت می کند.» خوشبختانه طبق پیگیری های ما حال مامور نیروی انتظامی خوب است. او در ادامه هم افزود: «در نهایت این پلنگ در یک باغ و زیر یک درخت با تلاش محیط‌بانان و با استفاده از تفنگ بیهوشی زنده‌گیری می شود که متاسفانه به دلیل صدمه هایی که به او وارد شده بود، تلف شد.»
چگونه پلنگ به خیابان های قائم شهر راه یافت؟
درباره دلیل حضور پلنگ در قائم شهر دو فرضیه در شبکه های اجتماعی مطرح شد. یکی این که این پلنگ به دلیل تخریب زیستگاه و نبود غذای کافی به شهر پناه آورده و دیگر این که این پلنگ از قفس خانگی یک ویلادار فرار کرده بود. مدیر روابط عمومی محیط زیست قائم شهر در این باره به خراسان گفت: «ابتدا گفته شد این پلنگ از ویلای یک پرورش دهنده مرغ فرار کرده که با حکم دادستانی ویلای فرد بازرسی شد اما هیچ شواهدی در این باره در این ویلا مشاهده نشد. همچنین طبق آخرین گزارش ها زیر ناخن های این پلنگ خاک جنگل وجود داشته که نشان می دهد از فرط گرسنگی به شهر آمده که اتفاق بسیار نادری است.»
عملیات زنده‌گیری فاجعه بود!
مژگان جمشیدی از فعالان حیات وحش، به خبرنگار ما از حوادث مشابهی که در 20 سال اخیر در کشور ما رخ داده می گوید. او کمبود امکانات، نبود کارشناسان کاربلد زنده گیری و جا به جایی های غیر اصولی را یکی از مهم ترین دلایل این حوادث می داند. جمشیدی معتقد است ایراد در مدیریت حیات وحش است که باعث تکرار این اتفاقات تلخ می شود. او می گوید: «تصاویر زنده گیری، آدم را متعجب می کند. در حادثه قائم شهر مردم زیادی در اطراف حیوان حضور دارند که هم ممکن است خطراتی را برای شان به همراه داشته باشد و هم باعث استرس بیشتر حیوان می‌شود و کار زنده گیری را سخت می کند.» این فعال حیات وحش از دولت می خواهد یک بار هزینه تجهیز سازمان ها و ادارات محیط زیست را تقبل کند تا این گونه شاهد از دست رفتن گونه های ارزشمند و کمیاب جانوری نباشیم. او معتقد است این تنها بخشی از اتفاقاتی است که در سازمان محیط زیست می افتد که حکایت از مشکلات فراوان در ساختار سازمان محیط زیست و حیات وحش کشور دارد.
برای زنده‌گیری حیوانات چه ابزاری لازم است؟
یک محیط بان که 10 سال است به محیط‌بانی مشغول است، درباره ابزارها و تجهیزات نیروهای محیط زیست برای زنده‌گیری حیوانات به خراسان گفت: «وظیفه محیط بان زنده گیری نیست و ما فقط چنین وقایعی را گزارش می کنیم و زنده‌گیری حیوانات، کار کارشناسان محیط‌زیست است.» احمد درباره ابزاری که استفاده می‌شود، می گوید: «معمولا از دارت بیهوشی استفاده می شود که برد اسلحه را ندارد و فرد برای استفاده از آن باید در فاصله‌ای نزدیک به 10 متر به حیوان قرار بگیرد که برای زنده گیری حیوانات وحشی مثل پلنگ کارایی چندانی ندارد.» این محیط‌بان می‌گوید: «نوع دیگری از ابزار و سلاحی که نیروهای محیط زیست از آن برای زنده‌گیری حیوانات استفاده می‌کنند، اسلحه خودکار بیهوشی است که کار با آن بسیار سخت است و نیاز به گذراندن دوره‌های آموزشی و تخصصی دارد که توسط مربیان خارجی آموزش داده می‌شود.» رضایی مدیر روابط عمومی سازمان حفاظت محیط زیست قائم شهر هم درباره قیمت اسلحه بیهوشی گفت: «قیمت اسلحه بیهوشی حدود 300 میلیون تومان است که باید با نظارت دام پزشک تزریق شود و این اتفاق باعث شد شورای شهر قول خرید یک اسلحه بیهوشی را بدهد تا در شهرداری نگهداری و در مواقع لازم از آن استفاده شود.» طبق گفته رضایی هم اکنون ادارات محیط زیست بسیاری از شهرها این اسلحه را ندارند و در مواقع لزوم این اسلحه از شهری به شهر دیگر جا به جا و زیر نظر دام پزشک شلیک می شود.»
تلف شدن پلنگ ها در نبود امکانات
مطمئن باشید اگر در قائم شهر اسلحه بیهوشی وجود داشت، ممکن بود در همان ساعات اولیه و قبل از این که نیروهای آموزش ندیده به حیوان نزدیک شوند، این حیوان را به سلامت زنده گیری و در جنگل رها کرد اما متاسفانه صحنه‌هایی که از این زنده گیری دیده می شود کاملا دردآور و غیرحرفه‌ای بود. خودروهایی بدون تجهیزات و افرادی غیرحرفه‌ای با جمعیت زیادی از مردم گوشی به دست جمع شده‌اند، در حالی‌که زنده‌گیری حیوانات یک کار کاملا علمی و حرفه‌ای محسوب می‌شود و دام پزشک باید حضور داشته باشد و محیط‌بان آموزش دیده نیز باید وارد عمل شود.
