برخی تحولات جدید در دانشگاه‌ها خبر از دور تازه‌ای از محدودیت‌ها در این حوزه دارد؛ اتفاقی که در آغاز ریاست جمهوری احمدی‌نژاد نیز تکرار شده بود.
برخی تحولات جدید در دانشگاه‌ها خبر از دور تازه‌ای از محدودیت‌ها در این حوزه دارد؛ اتفاقی که در آغاز ریاست جمهوری احمدی‌نژاد نیز تکرار شده بود. در پی اخراج‌های زنجیره‌ای اساتید غیرهمسو با جناح سیاسی حاکم بر کشور از دانشگاه‌ها، نعمت احمدی، حقوقدان و استاد دانشگاه آزاد نیز اعلام کرد که او هم تیغ حذف مصون نمانده است. پس از گذشت بیش از چهار دهه از کنترل شدن ورودی و خروجی دانشگاه‌ها، خبرهای دانشگاه حاکی از عطش بیشتر نهاد سیاست به کنترل‌گری و همسو کردن دانشگاه‌ها با سیاست است. از دیگر رفتارهایی که میل به در اختیار گرفتن تمامیت دانشگاه‌ها را نشان می‌دهد، می‌توان به مصوبه اخیر شورای عالی انقلاب فرهنگی اشاره کرد که برای جذب اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها، تولید علم و تولید فرزند را در یک کفه ترازو قرار می‌دهد. هم‌زمان نیز دانشجویان سراسر کشور نسبت به برخوردهای کنترلی و سرکوبگرایانه نیروهای حراست در دانشگاه‌ها معترض شده‌اند.
تکلیف سیاست به دانشگاه: نیروی متخصصِ متعهد
بعد از گذشت چهار دهه از پیروزی انقلاب اسلامی دانشگاه هنوز بین سیاستمداران و دانشگاهیان مورد مناقشه است. اصل مناقشه درباره دانشگاه به تعریف هر یک از دانشگاهیان و یا سیاستمداران بازمی‌گردد. سیاستمداران از دانشگاه تربیت نیروی متخصص و متعهد می‌خواهند؛ این واژگان ریشه در جدل‌های ابتدای انقلاب درباره تخصص یا تعهد دارد و حالا مفهومی است که به خاطر نداشتن متر و معیار اندازه‌گیری دانشگاه را در خدمت هر جریان سیاسی حاکمی درمی‌آورد.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، انقلاب فرهنگی با هدف اسلامی‌سازی و یا پاک‌سازی دانشگاه‌ها شکل گرفت تا علاوه بر تعطیلی دفاتر گروه‌ها و احزاب سیاسی در دانشگاه‌ها، اساتیدی که گرایش‌های سیاسی غربی و یا شرقی داشتند نیز از دانشگاه اخراج شوند. تلاش برای وحدت حوزه و دانشگاه، بازنگری در کتاب‌های درسی، گزینش علمی و اعتقادی اساتید از دیگر اقداماتی بود که در این راستا انجام شد.
آقای دکتر نماینده مجلس
حساسیت نهاد سیاست به دانشگاه با انقلاب آغاز شد اما در همه سال‌های بعد نیز ادامه پیدا کرد؛ انتخاب روسای بسیاری از دانشگاه‌ها از بین افراد همسو با حاکمیت و دولت ازجمله این اقدامات بود. علاوه بر این بسیاری از سیاسیون بر کرسی‌های تدریس دانشگاه نشستند. تا جایی که امروزه کمتر کاندیدای نمایندگی مجلس را می‌توان پیدا کرد که در تبلیغات خود از عنوان «استاد دانشگاه» استفاده نکند! به‌رغم تسلط بر دانشگاه، از عطش سیاست برای کنترل دانشگاه کاسته نشده است. شعارهایی مثل اسلامی سازی علوم انسانی که همچنان با نگاه دانشگاه متعهد سر داده می‌شود در سال‌های گذشته با انتقادات بسیاری روبه‌رو بوده است. منتقدان بر این باورند که این قبیل شعارها بیشتر با اهداف سیاسی دنبال می‌شود و گرنه پس از گذشت بیش از 40سال از انقلاب اسلامی درحالی‌که دانشگاه در همه این سال‌ها زیر نظارت نهادهای مختلف سیاسی و اعتقادی فعالیت داشته معنای دیگری نمی‌تواند داشته باشد.
تنگ‌تر شدن عرصه در دانشگاه به نعمت احمدی رسید
اخراج برخی چهره‌های سرشناس از دانشگاه‌های مختلف در ماه‌های گذشته که حاکی از تنگ‌تر شدن عرصه برای اساتید و دانشگاهیان بوده است، در همین راستا تعبیر می‌شود. در ماه‌های گذشته برخی اساتید سرشناس از دانشگاه‌های مختلف اخراج شدند. نعمت احمدی، وکیل دادگستری و مدرس دانشگاه آزاد تازه‌ترین مورد اخراج اساتید دانشگاه‌هاست. این وکیل دادگستری اعلام کرده که ابتدا حقوقش قطع‌شده و سپس از سوی دانشگاه به او اعلام‌شده که دانشگاه نمی‌تواند با او به همکاری ادامه دهد. البته علت اخراج او مانند اساتید دیگری که پیش‌ازاین از دانشگاه‌ها حذف شده‌اند همچنان مشخص نیست. نعمت احمدی بر این باور است که علت اخراج او از دانشگاه آزاد تحمل نشدن از سوی مدیران دانشگاه آزاد است؛ مدیرانی که پیشتر از مخالفان سرسخت دانشگاه آزاد بودند اما پس از درگذشت علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی به دانشگاه آزاد رفتند و حالا خانه‌تکانی می‌کنند.
شهریور سال گذشته نیز خبر اخراج بیژن عبدالکریمی استاد فلسفه دانشگاه آزاد به بهانه دفاع از نظام سلطنتی منتشرشده بود، اما در پی واکنش افکار عمومی به این موضوع دانشگاه آزاد حکم اخراج او را تعلیق کرد. خبر اخراج محمد فاضلی جامعه‌شناس و مدرس دانشگاه شهید بهشتی در بهمن‌ماه سال گذشته نیز از دیگر مواردی بود که با روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی منتشر شد. خبر اخراج رضا امیدی، استاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران نیز موجی از انتقادات به دنبال داشت. هم‌زمان، رسانه‌ها خبر دادند که آرش اباذری، استاد فلسفه دانشگاه صنعتی شریف از این دانشگاه اخراج شده است و بسیاری علت اخراج او را تسویه‌حساب سیاسی ارزیابی کردند.
فرزندآوری به‌جای مقاله‌آوری
گذشته از اخراج اساتید، هفته گذشته خبر دیگری منتشر شد که جامعه دانشگاهی را به بهت فرو برد. شورای انقلاب فرهنگی در مصوبه اخیر خود برای حمایت از فرزند آوری اعلام کرده افراد متأهل و دارای فرزند برای جذب در هیات علمی دانشگاه‌ها امتیاز ویژه‌ای خواند داشت. در مصوبه هیات عالی جذب اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی شورای عالی انقلاب آمده است که در بررسی صلاحیت عمومی متقاضیان عضویت هیات علمی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی به ازای تأهل پنج امتیاز و در صورت داشتن هر فرزند سه امتیاز به امتیازات صلاحیت عمومی افزوده می‌شود و در صورت تساوی امتیازات طبق فرم بررسی صلاحیت عمومی، اولویت با فرد متأهل است.
توهین به دانشگاه و دانشگاهی
در نظر گرفتن امتیاز برای فرزندآوری در شرایطی که این امتیازات برای تولید مقالات علمی استفاده می‌شود واکنش‌هایی به دنبال داشته است. یک جامعه‌شناس معتقد است این مصوبه می‌تواند به کاهش کیفیت آموزش در دانشگاه‌ها بینجامد. سعید معدنی، جامعه‌شناس به خبرآنلاین گفته: «امتیاز ازدواج و فرزند داشتن برای جذب در هیات علمی دانشگاه‌ها، یک نوع توهین به دانشگاه و دانشگاهی است. دانشگاه محل علم، تفکر، اندیشه، هوش و ابتکار است، بنابراین پرداختن به این مسائل حاشیه‌ای در شأن مسئولین دانشگاه و فرد دانشگاهی نیست. در همه جای دنیا دانشگاه از این مسائل جدا است.» این استاد دانشگاه در ادامه می‌گوید: «همین الان در دانشگاه همکاران باسواد و فرهیخته‌ای داریم، زنان و مردانی که کتاب و مقاله می‌نویسند و متون مختلف را ترجمه می‌کنند، اما هنوز مجرد هستند، بعد تصور کنید این گروه برای عضویت در هیـات علمی امتیازی نداشته باشند و افراد متوسط از این امتیاز بهره ببرند، افرادی که ممکن است برای دانشگاه فایده‌ای هم نداشته باشند.»
معدنی می‌گوید: «گاهی یک دانشمند آن‌قدر در دانش خودش غرق است که اصلاً به ازدواج فکر نمی‌کند، چیزی که در جهان مرسوم است، از مسئولینی که چنین اندیشه‌هایی دارند خواهش می‌کنم ساحت دانشگاه را از این مسائل دور نگه دارند و اجازه بدهند دانشگاه مسیر خودش را برود.»
اعتراض به برخورد حراست دانشگاه‌ها
تسویه با اساتید تنها رویه‌های کنترل بر دانشگاه نبوده و نیست. برخورد نیروهای حراست دانشگاه‌ها با دانشجویان اخیراً با واکنش‌های شدید دانشجویان روبه‌رو شده است. اخیراً دانشجوهای دانشگاه‌های مختلفی در طوفان توییتری از رفتارهای خشن نیروهای حراست روایت کرده بودند. تعلیق علی غلامی دانشجوی دانشگاه علم و صنعت که پیش‌ازاین معترض به رویه نیروهای حراست این دانشگاه شده بود ازجمله خبرهای اخیر است. انجمن اسلامی «آرمان دانشجویان» در دانشگاه علم و صنعت با اعلام این خبر نوشت: علی غلامی از دانشجویان این دانشگاه که پیش‌ازاین از سوی نیروهای حراست دانشگاه مورد ضرب و شتم قرارگرفته بود دو ترم تعلیق شده است. این انجمن دانشجویی می‌نویسد: «این دانشجوی علم و صنعت، روز ۳۰ فرودین همراه با تعداد دیگری از اعضای انجمن در حال توزیع نسخه‌های کاغذی بیانیه انجمن در اعتراض به رفتارهای حراست و فضای امنیتی دانشگاه بود که در پی آن مأموران حفاظت فیزیکی برای ضبط نسخه‌های بیانیه با موتورسیکلت و پیاده او را مورد تعقیب قرار می‌دهند و هنگامی‌که به زمین می‌افتد او را به‌شدت مورد ضرب‌وجرح قرار می‌دهند.»
بیانیه 129دانشجو درباره حراست
پیش‌ازاین نیز 129فعال دانشجویی در بیانیه مشترکی رفتارهای حراست دانشگاه‌ها سرکوبگرایانه خواندند و آن را محکوم کردند. آن‌ها در این بیانیه آورده آند: دانشگاه که از اساس باید نهادی مستقل باشد، امروزه از طرفی با وجود حراست و برخی نهادهای دیگر و البته دخالت نهادهای امنیتی در داخل دانشگاه به شکل حداکثری، بیش‌ازپیش از استقلال خود فاصله گرفته و از طرفی دیگر به‌جای آنکه محلی برای کنشگری و آموزش باشد، با سیاست‌هایی از قبیل کالایی‌سازی آموزش، دیوارکشی، دستورالعمل‌های گزینش و سهمیه‌‌بندی‌های مختلف به نهادی طبقاتی بدل گشته است. در این میان نهاد کنترل‌گر حراست همواره ناقض مفهوم دانشگاه مستقل و آزاد است؛ چراکه این نهاد با فلسفه سلطه و کنترل دانشجویان در همه ساحت‌های زندگی به وجود آمده و هیچ‌گاه نمی‌تواند به‌دوراز سلطه و ارعاب باشد.
