تامين سوخت بخش حمل و نقل كشور همواره يكي از دغدغه‌هاي اصلي دولت‌ها در جهان بوده و هست.
تامين سوخت بخش حمل و نقل كشور همواره يكي از دغدغه‌هاي اصلي دولت‌ها در جهان بوده و هست؛ در ايران نيز همواره اين دغدغه‌ها در دولت‌هاي مختلف وجود داشته و راهكارهايي نيز از واردات بنزين، توليد بنزين در واحدهاي پتروشيمي، افزايش ظرفيت پالايشگاهي و حتي رشد قيمتي براي مديريت مصرف، براي آن انديشيده‌اند. در سال جاري با وجود ادامه همه‌گيري كرونا شاهد افزايش قابل توجه مصرف بنزين در كشور هستيم. طبق اعلام افشين مهدوي، مدير برنامه‌ريزي شركت ملي پخش فرآورده‌هاي نفتي، «از يكم فروردين ماه سال 1401 تا پايان تير ماه امسال به طور ميانگين روزانه 100 ميليون و 900 هزار ليتر بنزين در كشور توزيع شده است.» وزارت نفت اين رقم را مويد افزايش 14درصدي مصرف بنزين در مقايسه با سال گذشته مي‌داند.
آمار توليد زير علامت بزرگ سوال
پيگيري‌ها از شركت ملي پالايش و پخش فرآورده‌هاي نفتي براي دستيابي به آمار توليد بنزين در 4 ماهه نخست امسال به نتيجه‌اي نرسيده؛ اما سخنان رسمي مدير هماهنگي و نظارت بر عمليات شركت پالايش و پخش فرآورده‌هاي نفتي نشان مي‌دهد متوسط توليد بنزين در خرداد ماه سال جاري حدود 95 ميليون ليتر در روز بوده است. آمار غيررسمي نيز از افت بيش از پيش توليد در تير ماه سال جاري حكايت دارد، در حالي كه ظرفيت توليد بنزين كشور حدود 110 ميليون ليتر در روز است كه اغلب، در تابستان با به پايان رسيدن تعميرات دوره‌اي پالايشگاه‌ها، بايد شاهد توليد بنزين نزديك به ظرفيت اسمي باشيم، اما در تابستان سال جاري به نظر مي‌رسد اوضاع متفاوت از سال‌هاي پيش بوده و برخي پالايشگاه‌ها در دريافت خوراك ورودي و تحويل فرآورده نهايي با كاهش مواجه شده‌اند. تنها آماري كه در زمينه توليد بنزين در تير ماه سال جاري وجود دارد، آماري است كه روزنامه اطلاعات در يكي از شماره‌هاي اخير خود ارايه كرده است. طبق اعلام اين روزنامه سراسري، توليد بنزين كشور در روز 12 تير ماه امسال به 76 ميليون ليتر در روز رسيده، درحالي كه مصرف بنزين در اين روز حدود 100 ميليون ليتر بوده است. طبق اين گزارش، متوسط توليد بنزين كشور از ابتداي سال تا 12 تير ماه، 90 ميليون ليتر در روز بوده كه با توجه به ظرفيت 110 ميليون ليتري بنزين، شركت ملي پالايش و پخش بايد در زمينه افت ظرفيت توليد پاسخگو باشد.
زمزمه آغاز واردات بنزين
از يك كشور همسايه
درحالي كه براساس جمع‌بندي آمار غيررسمي و رسمي، افزايش فاصله بين توليد و مصرف بنزين را شاهد هستيم، زمزمه آغاز واردات بنزين در ماه جاري از يكي از كشورهاي همسايه به گوش مي‌رسد. بحث تهاتر بنزين مطرح است، حال آنكه اين تهاتر با چه كالايي صورت گيرد، مشخص نيست. با توجه به افزايش قيمت سوخت به ويژه بنزين در بازارهاي منطقه و جهاني، واردات بنزين يا تهاتر آن با كالايي ديگر، در هر ليتر براي كشور هزينه‌اي بيش از يك دلار به دنبال خواهد داشت و اين سوال مطرح مي‌شود كه اگر فاصله بين مصرف و توليد، در حال تبديل ايران از يك كشور صادركننده بنزين به يك كشور واردكننده بنزين است، چرا در سه ماهه بهار، در شيوه‌اي خارج از بورس انرژي، بنزين با قيمتي زير قيمت منطقه و جهان، به كشورهاي ديگر صادر شده و سوال مهم‌تر اينجاست كه چرا در چنين شرايطي، طرح‌هاي مديريت مصرف آن‌طور كه وزير اقتصاد تاكيد كرده، در دستور كار وزارت نفت قرار نمي‌گيرد؟ سيد احسان خاندوزي، وزير اقتصاد در نشست خبري اخير خود در اين زمينه گفت: «سياست دولت با توجه به دستور رييس‌جمهوري مبني بر عدم افزايش قيمت، تلاش بر اين است تا از راه‌هاي ديگر مانند گازسوز كردن خودروها شرايط طوري باشد كه مصرف بنزين افزايش نيابد و نياز به واردات بنزين نداشته باشيم.»
مصرف روزانه بنزين
به ۱۳۰ ميليون ليتر هم رسيد
اين در حالي است كه همايون صالحي، رييس كانون انجمن‌هاي صنفي جايگاه‌داران درباره كمبود عرضه بنزين در برخي جايگاه‌ها در گفت‌وگو با ايلنا اعلام كرده است: تاكنون هيچ‌گونه گزارشي مبني بر كمبود يا خودداري توزيع بنزين از سوي جايگاه‌هاي عرضه در كشور ارايه نشده مگر اينكه حادثه‌اي در پمپ بنزين خاصي پيش آمده و از چرخه فعاليت خارج شده باشد. واقعيت اين است كه مصرف و عرضه بنزين بالا و خارج از پيش‌بيني‌ها بوده است، سال گذشته ميانگين فروش؛ البته با در نظر گرفتن كرونا حدود 76 تا 77 ميليون ليتر در روز بوده است در حالي كه اين رقم در سال جاري بسيار بالاتر و حتي در يك روز به حدود 130 ميليون ليتر هم رسيد. رييس كانون انجمن‌هاي صنفي جايگاه‌داران متوسط مصرف بنزين در چهار ماهه سال جاري را حدود 101 ميليون ليتر در روز اعلام كرد و گفت: ميزان توليد بنزين در كشور در بهترين حالت 104 ميليون ليتر در روز است و زماني كه تعميرات اساسي باشد به كف 94 ميليون ليتر مي‌رسد. در حال حاضر تناسبي بين توليد و مصرف وجود ندارد، در اين شرايط بايد براي تامين بنزين تمهيداتي انديشيده شود مگر اينكه عرضه به شكلي طراحي شود كه مصرف كاهش يابد. صالحي تاكيد كرد: مشكل مصرف بنزين در كشور ما اين است كه هنوز حمل و نقل عمومي اصلاح نشده و خودروهايي حتي در حد استانداردهاي بسيار قديمي دنيا هم نداريم. در حال حاضر مصرف بنزين در خودروهاي دنيا 4.5 ليتر در هر 100 كيلومتر است در حالي كه اين رقم در كشور ما بيش از 12 ليتر در هر 100 كيلومتر است. وي يادآور شد: عوامل بسيار زيادي روي قضيه مصرف سوخت دخيل است و اگر اين رويه ادامه پيدا كند به مشكل تامين مي‌خوريم. رييس كانون انجمن‌هاي صنفي جايگاه‌داران درباره كمبود عرضه در برخي پمپ‌بنزين‌هاي تهران بيان داشت: در برخي مناطق تريلي‌ها امكان تردد ندارند و باتوجه به اينكه تعداد كاميون‌هاي ده‌چرخ هم به دليل مشكلات كرايه كم شده يا از چرخه حمل و نقل خارج شده‌اند، ممكن است سوخت به‌موقع به جايگاه نرسد، اما مشكل تامين بنزين نداريم و سوخت به ميزان كافي در جايگاه‌ها موجود است.
