سفر رئیس‌جمهور به روسیه را یادتان هست؟ همان که حاشیه‌هایش بر متن غلبه کرد؛ از استقبال نه‌چندان گرم، میز دراز مذاکره و نیز زمان خروج از کاخ ریاست‌جمهوری که ناهماهنگی بر سر سوارشدن بر خودرو، صحنه‌های طنز آفرید .
1- سفر رئیس‌جمهور به روسیه را یادتان هست؟ همان که حاشیه‌هایش بر متن غلبه کرد؛ از استقبال نه‌چندان گرم، میز دراز مذاکره و نیز زمان خروج از کاخ ریاست‌جمهوری که ناهماهنگی بر سر سوارشدن بر خودرو، صحنه‌های طنز آفرید. الان اگر کلیدواژه‌های آن سفر را در فضای مجازی سرچ کنید، کمترین اثری از محتوای مذاکرات نمی‌یابید؛ هرچه هست حاشیه‌هایی است که در اکثر آنها خبر و شایعه درهم آمیخته و فضایی کاریکاتوری از دیپلماسی را به نمایش گذاشته است.
2- سفر سمرقند هنوز خبرهایش داغ است و باز هم حاشیه بر متن غلبه کرده‌اند. حضور رئیس‌جمهور در کنار میزی که روی آن گیلاسی مشروب قرار گرفته (هرچند دولتی‌ها می‌گویند چند لحظه بیشتر نبوده)، چنان اتمسفری به وجود آورده که اهمیت عضویت ایران در سازمان شانگهای -البته اگر مهم است- قربانی این حاشیه شده است.
3- در هر دو اتفاق ذکر‌شده و به‌ویژه سمرقند، کمترین تقصیری متوجه شخص آقای رئیسی نیست. چه‌بسا او هم مثل بسیاری از ما اصلا از محتوای لیوان‌ها اطلاع نداشته و بعدا متوجه شده است. فرد یا افرادی که باید مراقبت می‌کردند تا این حاشیه‌ها ایجاد نشود، مسئول و مقصر هستند.
از طرفی فضای دوقطبی سیاسی در کشور که متأسفانه شخص آقای رئیسی در دو دوره رقابت انتخاباتی در سال‌های 1396 و 1400 در آن پرتأثیر بود، به انتشار حاشیه‌ها ضریب داد و بیم آن می‌رود که سفر قریب‌الوقوع رئیس‌جمهور به نیویورک نیز دستخوش همین بازی‌های سیاسی شود.
4- سیاست، اخلاق بلد نیست. بزنی می‌خوری. تخریب کنی، تخریب می‌شوی. افشاگری کنی، افشا می‌شوی. درشت‌گویی کنی، همان را می‌شنوی. طعنه بزنی، لغز بارت می‌کنند و... . بسیاری از دولتمردان کنونی حتی در سطح وزیر، تا قبل از خرداد 1400 در بازار مکاره همین بازی‌های سیاسی، طبع‌آزمایی کرده‌اند و حالا از همان‌جایی می‌خورند که زده‌اند و در واقع با فن خودشان خاک شده‌اند و چون «خودکرده را تدبیر نیست»، نمی‌توانند خود را از مخمصه برهانند.
5- پس برای کاستن از این حواشی چه باید کرد؟ درس اخلاق و توصیه به رعایت مصالح ملی و نظایر آن تأثیر ندارد. ناگزیر باید سیاست را به حد اعلای حرفه‌ای خود ارتقا داد.
6- ارتقا در حوزه سیاست خارجی ضرورتش از بسیاری حوزه‌های دیگر کم‌اهمیت‌تر نیست. وزارت امور خارجه از آن جهت که نیروهایش کمتر تغییر می‌کنند و معمولا کارشناسانش از ابتدا تا انتها در حوزه خاص حرفه‌ای می‌شوند؛ بنابراین خطاهای سهوی در حوزه مأموریت‌شان کمتر اتفاق می‌افتد. پس اگر می‌بینیم در مسکو و سمرقند دو اتفاق ناگوار پیش می‌آید، از دو حال خارج نیست: یا خطای عمد در کار بوده یا افرادی که در سمت مهم تشریفات به کار گرفته شده‌اند، هیچ آشنایی‌ای با این حوزه نداشته‌اند.
7- با اینکه تشریفات در سفرها بسیار حائز اهمیت است، اما خودش جزئی از دیپلماسی و سیاست خارجی کشور است. وقتی وزارت امور خارجه در سطح کلان دچار ناکارآمدی است، رخدادهایی که می‌تواند به مخدوش‌‌شدن حیثیت مسئولان کشور، به‌خصوص رئیس‌جمهور بینجامد، کاملا قابل پیش‌بینی است. هم‌اینک موضوعات مهمی مانند بلاتکلیفی در برجام، زمین‌گیر‌بودن سیاست خارجی حتی در تعامل با برخی همسایگان و کشورهای منطقه و نیز بی‌ابتکار‌بودن در عرصه منطقه و دنیا بر سر وزارت امور خارجه سایه افکنده و اگر چنین روندی ادامه یابد، تبلیغات غربی‌ها برای توسعه ایران‌هراسی و موجه جلوه‌دادن تحریم‌ها به پای سیاست خارجی و وزارت خارجه خواهد پیچید و ناکارآمدی فعلی را مضاعف خواهد کرد.
8- گذشت یک سال‌و‌اندی از عمر دولت سیزدهم، باید رئیس دولت را متوجه نقایص بزرگ قوه مجریه از‌جمله در وزارت خارجه کرده باشد. اگر چنین حس و توجهی به وجود آمده باشد، راه برای ترمیم باقی است وگرنه، نه.
