«لباس شخصي نداريم» اين جمله روز گذشته وزير کشور بود.
«لباس شخصي نداريم» اين جمله روز گذشته وزير کشور بود. احمد وحيدي درباره اينکه پس از مطرح شدن بحث پليس‌نماها گفته شد که وزارت کشور که نيروهاي انتظامي زيرنظرش هستند بايد يک ساماندهي در بخش ماموران انتظامي و افرادي که موسوم به لباس شخصي هستند داشته باشد تا به برخي شايعات در اين زمينه دامن زده نشود، گفت: بخش زيادي از اينها اگر نگوييم همهاش، اکثريتش جوسازي است، نيروهاي ما بسيار روشن با لباس رسمي در چهارراهها و جاهاي ديگر حضور داشتند. وزير کشور ادامه داد: چه عزيراني که از فراجا بودند و چه عزيراني که از سپاه و بسيج بودند، با لباسهاي شناخته شده حضور داشتند و چيزي به مفهوم لباس شخصي ما نداشتيم، اينها عزيزاني بودند که سر چهارراهها مشخص بودند و اصولا نيازي نبود کسي لباس شخصي باشد. وي تاکيد کرد: طبيعتا ماموران اطلاعاتي در همه‌جا موظف هستند با لباس خاص خودشان باشند و اسمش لباس شخصي نيست؛ وظيفهشان اين است. لذا ما چيزي به‌نام پديده لباس شخصي نداريم و اين بيشتر جوسازي است. وحيدي خاطرنشان کرد: شماها و همه عزيران خبرنگار بارها مشاهده کرديد نيروهاي انتظامي و نيروهاي بسيجي با لباس سر چهارراهها بودند و نيازي نبود با لباس شخصي باشند و با همان لباس هم به وظايفشان عمل کردند ما چيزي به اسم لباس شخصي نداريم اين بيشتر هياهو تبليغاتي و رسانهاي است. 18 مهرماه هم معاون امنيتي و انتظامي وزارت کشور درباره نيروهاي لباس شخصي اظهارکرد: هيچ نيروي لباس شخصي درون مدارس وجود ندارد و هيچ دانشجويي توسط لباس شخصي دستگير نشده است و هيچ نيروي لباس شخصي نيز به داخل دانشگاه ورود نداشته است. البته به صراحت اعلام ميکنيم دستگاههاي نظارتي در دل اغتشاشگران هستند و چهره‌نگاري و فيلمبرداري انجام ميدهند و افراد فکر ميکنند به مأمور حمله کردند و کيوسک آتش زدند و اکنون فرار کردند اما به صراحت ميگويم افراد لباس شخصي آنها را شناسايي کردند و در زمان مناسب به سراغ آنها ميروند. ميراحمدي گفت: طرح لباس شخصي بخشي از تئوري دشمن براي زمينگيرکردن نيروهاي امنيتي است اما نيروهاي لباس شخصي ما در دل اغتشاشات حضور دارند.
لباس شخصي هستند يا خير؟
در حالي وزير کشور منکر حضور لباس شخصي‌ها ميشود که برخي مسئولان بارها به حضور آنها اشاره کردهاند، مانند 30 آبان سالجاري که جليل رحيمي جهانآبادي، نماينده مجلس در رابطه با مسأله لباس شخصي‌ها و اينکه برخي سودجويان چنين فضايي سوءاستفاده ميکنند، ابرازداشت: «اين ضعف است افرادي بدون اينکه منتسب به‌جايي باشند و از نظر قانوني مشخص باشد که اختيار دارند يا ندارند در اين مسائل و مداخلات حضور داشته باشند. من فکر ميکنم هم وزيرکشور به‌عنوان رئيس شوراي امنيت کشور و هم فرماندهي انتظامي کشور بايد پاسخگو باشند که اين افراد چه کساني هستند و چرا اين رفتارها را انجام ميدهند. اگر نيروي پليس هستند چرا اين کارها را ميکنند و اگر نيستند متعلق به کجا هستند؟ و چرا پليس با اينها برخورد نميکند؟ اينها نکاتي است که مردم هم پيرامون آن سوال دارند. جميله کديور، فعال سياسي نوشت: «ممکن است به‌دليل حضور نيروهايي که لباس رسمي حافظان نظم را بر تن ندارند (به اصطلاح رايج لباس شخصي‌ها) و امکان تشخيص و تمايز آنها با مردم عادي نيست، آشوب‌طلبان و اراذل خود را به‌عنوان لباس شخصي جا بزنند و بر چرخه خشونت افزوده شود.» مساله لباس شخصي‌ها مربوط به اعتراضات اخير نيست و اين دسته از افراد که لباس شخصي معروف هستند، چنان حضور خود را تثبيت کردهاند که برخي اوقات مقامات انتظامي هم ناگزير به تاييد حضور آنها هستند مانند فرمانده سپاه عاشورا که اخيرا گفته است: «بسيجيان با لباس شاخص و مشخص و نه لباس شخصي در مقابله با اغتشاشات حضور يافته و در غيراين صورت احتمال سوءاستفاده وجود دارد» يا سال 80 که سردار سرتيپ محمد رويانيان، رئيس وقت مـرکز فرماندهي و کنترل نيـروي انتظامي بيان داشت: «کساني‌که به لباس شخصـيها معروف شدهاند، هيچـگونه وابستگي و ارتباطي به نيروي انتظامي ندارند.» مساله «لباس شخصي»ها و دايره وسيع امکان اقدامات آنها موضوعي است که تاکنون درباره ابعاد سياسي، حقوقي و اجتماعي آن بحثهاي فراواني در گرفته اما به اذعان برخي، همچنان اصل مساله به قوت خود باقي است.
لباس شخصي‌ها از قديم بودند
در دوره قاجار قشري در ميان اقشار اجتماع پديد آمدند که به آنها «لوطي» ميگفتند. اين گروه اغلب آدمهاي بزنبهادري بودند که از طريق خفتگيري و راهزني ادامه حيات ميدادند و مردم با نامهايي چون «جاهل» و «لات» نيز خطابشان ميکردند. واژه لوطي در همان زمان به اوباش ساکن در محلات نيز اطلاق ميشد؛ گروهيهايي که با توجه به فقدان دولت قدرتمند مرکزي، همه کاره محلات ميشدند و دست به هر عملي که توان داشتند ميزدند. گروه لوطيها را ميتوان مانند «عياران» و (ديگر اوباش و اقشار بزهکار در دوران ماقبل شکلگيري دولت مدرن) لباسشخصيهاي دوره صفويه و قاجار ناميد. ويلم فلور پژوهشگر تاريخ اهل هلند درباره اين موضوع مينويسد: «لوطيها از خود انديشه و آرمان خاصي نداشتند، انديشه آنان بستگي داشت به اينکه به چه گروهي نزديک شوند. رنگ آنها را ميگرفتند و با ايجاد آشوب و درگيري راه را براي خواستههاي فرد يا جريان موردنظر باز ميکردند. لوطيها از حکومت مقرري منظم نميگرفتند بنابراين عامل حکومت محسوب نميشدند، اما متنفذان محلي براي رسيدن به منويات خود از آنان استفاده ميکردند. درواقع آنها به وسيله اعيان به فساد کشيده ميشدند.»
پليس‌نماها چه شدند؟
از سوي ديگر بايد توجه داشت در اعتراضات اخير علاوه بر لباس شخصي‌ها، طيف ديگري اعلام حضور کرد که نام «پليس‌نما» بر آنها اطلاق شد. براساس آنچه مطرح شد اين پليس‌نماها، افرادي هستند که با لباس پليس به مردم فحاشي ميکردند و آنها را کتک و به اموالشان آسيب ميزدند. بعداز انتشار گسترده اين ويدئوها، سازمان قضائي نيروهاي مسلح و فراجا اعلام کردند که اين افراد پليس‌نما هستند و با پوشيدن لباس پليس و ارتکاب اقدامات مجرمانه سعي در تحريک مردم و تخريب پليس داشتهاند. حتي تصوير واضحي نيز از 2 نفر در رسانههاي داخلي اعم از اصلاح‌طلب و اصولگرا منتشر شد و روزنامه همشهري نيز با درج آن در صفحه اول خود، دلايل پليس براي اثبات پليس‌نمابودن آنان را منتشر کرد. در 20 آذر رئيس پليس پيشگيري تهران بزرگ از بازداشت 2 مامورنما، انهدام باند سرقت از منازل در شهرک غرب تهران و... خبر داد.
