تقاضا برای سزارین در تاریخ 1402/02/02 افزایش یافته است
در آستانه رسیدن به تاریخ رُند 1402/۰۲/02، درحالی‌که باز هم عده‌ای از والدین خواستار تولد نوزاد خود در این تاریخ هستند و برخی پزشکان و مراکز درمانی هم با دریافت مبالغ بالاتر وقت سزارین غیراورژانسی به آنها می‌دهند، وزارت بهداشت ایران در نامه‌ای به تمام پزشکان و بیمارستان‌ها درباره انجام سزارینهای تقویمی هشدار داد و اعلام کرد با بیمارستان‌های متخلف و پزشکان ترویج‌کننده و دارای آمار بالای سزارین در ایام خاص تقویمی برخورد قانونی خواهد شد.
مناسبت‌های تقویمی و رُند چندسالی است که از تاریخ عقد و ازدواج یا شماره تلفن و پلاک خودرو به شناسنامه‌های نوزادان رسیده و برخی والدین حاضرند با پرداخت هزینه‌های سنگین به بیمارستان‌های خصوصی و عمومی غیردولتی، تاریخ تولد فرزندانشان را در تاریخ‌های مشخص از سال با انجام سزارینهای خارج از اندیکاسیون ثبت کنند؛ سزارین‌هایی که طی یک دهه اخیر افزایش پیدا کرده و از 6.55درصد در سال 92 به 7.57درصد در سال1400رسیده است. وزارت بهداشت هم اعلام کرده که نرخ سزارین در ایران 3برابر استاندارد جهانی است و به تأیید آنها یکی از دلایل این افزایش، تقاضای غیرمنطقی بر سزارینهای تقویمی و مناسبتی است که خطرات گسترده‌ای برای مادر و فرزند به‌دنبال دارد. بررسی‌های همشهری از چند بیمارستان خصوصی نشان می‌دهد که هزینه سزارین با یک شب بستری چیزی حدود 15 تا 30میلیون تومان است اما این مبلغ برای سزارینهای تقویمی در سال گذشته به بیش از 100میلیون تومان رسید و امسال هم با وجود تراکم درخواست رزرو اتاق عمل برای سزارین در دومین روز اردیبهشت گران‌تر هم شده است. غافل از اینکه این‌چنین تقاضایی از سوی والدین، تنها محدود به هزینه مادی نمی‌شود و گاهی خانواده‌ها باید تا سال‌ها هزینه و تاوان اشتباه خود را با از‌دست‌دادن سلامتی فرزندشان بپردازند!
نظارت‌هایی که بازدارنده نیست!
سوم آذر‌ماه سال99 بود که برای نخستین‌بار وزارت بهداشت واکنش جدی نسبت به زایمان‌های سزارین برای تولدهای رُند را داشت و
قاسم جان‌بابایی، معاون سابق درمان وزارت بهداشت طی نامه‌ای به معاونین درمان دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور انجام تولدهای تقویمی به‌روش سزارین را خلاف برنامه‌ها و سیاست‌های اجرایی وزارت بهداشت در حوزه ترویج زایمان طبیعی و کاهش سزارینهای الکتیو دانست. او در این نامه خواستار بررسی عملکرد بیمارستان‌ها و پزشکان در سزارینهای تقویمی 9/9/99 شده و تأکید کرده بود: «با بیمارستان‌ها و پزشکان دارای سابقه آمار بالای سزارین مدیریت‌نشده، برخورد خواهد شد.» نامه‌ای که البته منجر به کاهش ازدحام و شلوغی مراکز درمانی برای انجام سزارین نبود. این در حالی بود که سال1400 به‌دلیل تناسب عددی روز خاصی برای تاریخ تولد لاکچری نبود اما در اسفند همان سال دوباره وزارت بهداشت برای تولدهای 01/01/01 در 1401 هشدار داد. سعید کریمی، معاون درمان وزارت بهداشت در این‌باره اعلام کرد سزارینهای غیرضروری (پیش از موعد) در تاریخ‌های مناسبتی و تقویمی برخلاف سیاست‌های وزارت بهداشت در حوزه ترویج زایمان طبیعی ایمن و حفظ سلامت مادر و نوزاد است و بر این اساس با بیمارستان‌ها و پزشکانی که سابقه آمار بالای سزارین مدیریت‌نشده در تاریخ‌های خاصی داشته باشند، برخورد می‌شود، اما بررسی‌ها نشان می‌داد که درخواست متقاضیان اتاق عمل بیمارستان‌ها برای تولد نوزادان در نخستین روز فروردین در مقایسه با سال‌های گذشته افزایش قابل توجهی دارد. حالا هم تنها چند روز به تاریخ خاص 1402 مانده و باز هم تقاضا برای ثبت تاریخ تولد رند و رزرو اتاق‌های عمل افزایش پیدا کرده است. وزارت بهداشت هم این موضوع را تأیید می‌کند و معاونت درمانش در نامه‌ای به دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور، خواستار اقدامات کنترلی رشد آماری سزارینهای تقویمی در تاریخ 02/02/02 شده است.
باز هم افزایش تقاضا
در نامه منتشر شده از سوی سعید کریمی، معاون درمان وزارت بهداشت آمده است: «پیرو ابلاغ بخشنامه‌های قبلی درباره تأکید بر کنترل سزارینهای غیراورژانس تقویمی و مناسبتی در بیمارستان‌ها و اعمال مقررات با بیمارستان‌های متخلف و همچنین پزشکان ترویج‌کننده و دارای آمار بالای سزارین در ایام خاص تقویمی، به استحضار می‌رساند همچنان گزارش‌هایی از نبود کنترل موضوع و ادامه این روند در بعضی از بیمارستان‌ها دریافت می‌شود.» در بخش دیگری از این نامه آمده است: «با توجه به اینکه ادامه این موضوع می‌تواند در زمینه تامین زایمان ایمن و حفظ سلامت مادر و نوزاد آسیب‌های جدی ایجاد کند و اختلال در گردش کار عادی بیمارستان‌ها و اتاق‌های عمل و اشغال غیرضروری تخت‌های NICU و حتی تامین و توزیع خون و فرآورده‌های خونی (با استناد به اعلام سازمان انتقال خون) فراهم کند، ضروری است از هم‌اکنون با توجه به دریافت شواهدی از تعیین نوبت از سوی متخصصان زنان و زایمان در بیمارستان‌های خصوصی و عمومی غیردولتی برای تاریخ ۰۲/۰۲/۰۲، اقدامات پیشگیرانه لازم در راستای کنترل و نظ ارت بر افزایش نامتعارف سزارینهای الکتیو غیرضروری و فاقد اندیکاسیون از طریق ابلاغ این بخشنامه به کلیه بیمارستان‌های تحت پوشش انجام پذیرد.» کریمی همچنین در این نامه بر اقدامات کنترلی از سوی مسئولان فنی بیمارستان‌ها تأکید و اعلام کرده: «لازم است نسبت به انجام بازدیدهای نظارتی از بیمارستان‌های با سابقه آمار سزارین تقویمی بالا اقدام شده و درصورت تأیید آمار افزایشی سزارینهای فاقد اندیکاسیون در تاریخ پیش‌رو با بیمارستان و پزشک مربوطه اعمال مقررات منطبق با مفاد بخشنامه‌های فوق‌الذکر انجام و گزارش اقدامات آن معاونت به مرکز نظارت و اعتبار بخشی اعلام شود.» معاون درمان وزارت بهداشت همچنین درباره عوارض سزارینهای تقویمی توضیحاتی می‌دهد و می‌گوید: «زایمان زودرس یا دیررس برای درج تاریخ تولد خاص باعث به‌خطر افتادن سلامت مادر و جنین می‌شود و این اقدام نه‌تنها نشان از خاص‌بودن و تمایز فرهنگی خانواده ندارد، بلکه بهانه درج این تاریخ ویژه در شناسنامه ممکن است برای یک عمر سلامت جنین را به خطر بیندازد.» به‌گفته کریمی، شواهد علمی روز دنیا، مؤید اهمیت تکمیل مدت طبیعی بارداری است، به‌نحوی که متولد‌شدن نوزادان قبل از کامل‌شدن دوره بارداری، روی تکامل ارگان‌های مختلف نوزاد تأثیر منفی خواهد داشت: «در سال‌های اخیر شاهد افزایش معنادار سزارینهای غیرضروری در تاریخ‌های مناسبتی و تقویمی در برخی بیمارستان‌های ایران هستیم که این امر می‌تواند علاوه بر تحمیل هزینه اضافه به خانواده‌ها و بخش درمان، عوارض جسمانی و حتی خطرناک برای مادر و جنین داشته باشد.»
والدینی که کودکان‌شان را قربانی می‌کنند
خانم طلوعی، مامای یکی از بیمارستان‌های خصوصی تهران است و درباره افزایش درخواست‌های سزارین برای تاریخ رند پیش‌رو به همشهری می‌گوید: «از همین حالا برای دوم اردیبهشت نزدیک به 20نفر وقت گرفته‌اند، درحالی‌که این عدد در روزهای عادی به 5نفر هم نمی‌رسد.» او درباره اینکه خانواده‌ها چه هزینه‌ای برای چنین زایمان‌هایی پرداخت می‌کنند هم توضیح می‌دهد: «قیمت سزارین مشخص است، اما برای رزرو این روز خاص، قطعا هزینه‌ها چند برابر می‌شود. خانواده‌هایی هستند که پرداخت 100 تا 150میلیون تومان را هم برای تولد فرزندشان در این روز پرداخت کرده‌اند. البته الان تاریخ 02/02/02 داغ است اما خانواده‌هایی هم داریم که اصرار دارند، فرزندانشان در تاریخ ازدواج خودشان یا همزمان با تولد مادر یا یک روز خاص تقویمی به دنیا بیاید و مبلغ آن به نسبت روزهای رند شاید کمتر باشد اما باز هم هزینه‌بر است.» البته این ماما تأکید می‌کند که این هزینه‌ها فقط برای انجام عمل سزارین و یک شب اقامت در بیمارستان است و درصورتی که نوزاد به‌دلیل تولد دیرتر یا زودتر دچار مشکلاتی شده باشد، آن‌وقت خانواده‌ها باید هزینه‌های کلانی را به بیمارستان‌های خصوصی برای بستری فرزندانشان پرداخت کنند. این موضوع را یک متخصص زنان و زایمان هم تأیید می‌کند و به همشهری می‌گوید: «نوزادانی که زودتر از 39هفته با سزارینهای غیراورژانسی متولد می‌شوند عمدتا در معرض برخی عوارض تنفسی و سندرمی به نام دیسترس تنفسی قرار میگیرند. گاهی این دیسترس تنفسی بسیار مقاوم به درمان است و به درمان‌‌های رایجی که برای نوزادان انجام می‌شود، پاسخ نمی‌دهد و منجر به مرگ نوزاد می‌شود.» هاجر قربانی، متخصص اطفال هم با بیان اینکه طی چند سال گذشته تقاضا برای تولد نوزادان زودتر از 39هفته و در مناسبت‌های خاص افزایش پیدا کرده، درباره خطرات چنین تولدهایی می‌گوید: «گاهی دیده می‌شود که والدین تقاضای تولد فرزندشان در ٣۵هفتگی را دارند و این نوزاد نارس باید ۴٩روز در بخش مراقبت‌های ویژه نگهداری شود و در معرض انواع عفونت‌های تنفسی و ریوی و مشکلات گوارشی قرار گیرد. این نوزادان به‌علت تولد زودهنگام توانایی مکیدن ندارند و از شیر مادر هم محروم و رشد طبیعی آنها با تأخیر مواجه می‌شود.»
مشکل کجاست؟
ثبت تاریخ تولد رند به نوعی از 8/8/88 با استقبال بیشتری از خانواده‌ها همراه شد و همان زمان هم سازمان ثبت‌احوال از رشد میانگین تولد روزانه در هشتمین روز آبان سال88 نسبت به سایر روزها خبر داد؛ تقاضایی که در 9/9/99 رکورد زد و منجر به واکنش دوباره ثبت‌احوال هم شد. این سازمان چند روز قبل از تاریخ رند سال99 اعلام کرد: «محدودیتی برای ثبت تاریخ تولد با تاریخ ۹آذر وجود ندارد و اگر فردی در تاریخ ۵ آذر یا ۶آذر به دنیا می‌آید هم می‌تواند تاریخ صدور شناسنامه را در 9/9/99 ثبت کند.» اما به‌نظر نمی‌رسد که چنین پیشنهادی از سوی سازمان ثبت احوال مورد توجه خانواده‌ها قرار گرفته باشد چرا‌که آمارها حاکی از افزایش روند تقاضا برای سزارینهای تقویمی در روزهای رند است و همین حالا در فاصله چند روز به رندترین روز 1402، وزارت بهداشت هم تراکم درخواست برای رزرو اتاق عمل و سزارین در همان روز خاص را تأیید می‌کند. شاید محقق‌نشدن پرونده الکترونیک سلامت یکی از متهمان تولدهایی باشد که به بهانه تاریخ رند، جان و سلامت نوزادان را به خطر انداخته باشد. سلامت الکترونیک، باعث شفافیت در روند درمان بیماران است و اجرای آن باعث می‌شود تمام اطلاعات مربوط به زنان باردار مانند وضعیت جسمانی، داروهای مصرفی آنها، سابقه بیماری‌ها و نتایج آزمایش‌هایشان در این پرونده ثبت شود. بدون اجرا‌شدن کامل این پرونده، اطلاعات و جزئیات روند بارداری فقط بین مادر باردار و پزشک او رد و بدل می‌شود و تا زمانی که وزارت بهداشت نتواند پرونده الکترونیک را در همه سطوح اجرایی کند، نمی‌توان انتظار داشت که مداخله مؤثری در جلوگیری از زایمان‌های تقویمی داشته باشد و نظارت کامل بر تخلفات صورت‌گرفته در این زمینه هم امری غیرممکن خواهد بود. البته که چند روز پیش سامانه یکپارچه پرونده الکترونیک و نظام ارجاع رونمایی شد و شاید اجرای کامل آن بتواند منجر به کاهش یک تصمیم اشتباه از سوی والدین و برخی پزشکان در تولد زودهنگام یا دیرهنگام نوزادان شود.
مکث
بیماری؛ هدیه تولد لاکچری به نوزادان
طول یک دوران بارداری طبیعی معمولا بین ۳۸ تا ۴۱ یا ۴۲هفته است اما نوزادانی که به هر دلیلی ازجمله تقاضای والدین برای ثبت تاریخ تولد رُند و لاکچری زودتر از 39هفته تمام متولد می‌شوند، در گروه نوزادان نارس قرار میگیرند. آنها در مقایسه با نوزادان دیگر در هفته اول تولد ۶برابر و در سال اول تولدشان ۳برابر نوزادان معمولی با خطر آسیب‌پذیری و مرگ روبه‌رو هستند. احتمال ابتلا به مشکلات و اختلال‌های تنفسی در این نوزادان زیاد است. تنظیم دمای بدن نوزادان نارس در مقایسه با نوزادان طبیعی سخت‌تر است و این گروه ممکن است در روند رشد مغزی‌شان با مشکل روبه‌رو شوند. از این‌رو زایمان زودرس می‌تواند عوارض متعدد و نگران‌کننده‌ای برای والدین نوزاد به همراه داشته باشد. تولد زودرس در سه‌چهارم موارد مرگ‌و‌میر نوزادان و نیمی از موارد اختلالات نورولوژیک در کودکان مقصر است. خطر مشکلات مرتبط با تکامل دستگاه عصبی و بیماری‌های ناتوان‌کننده در کودکان با سابقه تولد زودرس به‌مراتب بیشتر از سایرین است. همچنین نوزادی که زندگی داخل رحمی را تکمیل نکرده، نمی‌تواند پای به دنیا بگذارد، به‌طوری که ۵۰درصد این قبیل نوزادان درگیر آسم و آلرژی و ۲۰ تا ۲۵درصد هم دیابتی می‌شوند. احتمال بروز بیش‌فعالی و اوتیسم هم در این بچه‌ها وجود دارد.
