اخباري كه به دست خبرنگار «اعتماد» رسيده؛ حاكي از آن است كه «شبنم.ن»؛ دختر نوجوان ۱۶ ساله اهل روستاي «قزل‌بلاغ» بخش سارال شهرستان ديواندره واقع در استان كردستان بامداد ۲۹ فروردين ماه جاري به دلايل نامشخصي به زندگي خود پايان داده است.
پيگيري‌هاي «اعتماد» درباره اين خبر نشان مي‌دهد؛ شبنم دومين دختر نوجواني است كه طي يك سال گذشته در اين منطقه خودكشي كرده است. «جميل محمودي» عضو شوراي شهرستان ديواندره در واكنش به سوالات خبرنگار «اعتماد» موضوع خودكشي اين دختر نوجوان را تاييد مي‌كند و توضيح مي‌دهد: «از اهالي پيگير اين ماجرا شدم، اما هيچ‌كس نمي‌داند چرا او اين اقدام وحشتناك را انجام داده است.» پدرش آخرين كسي است كه شبنم را زنده ديد، پدر اين دختر نوجوان در بخشي از مصاحبه‌اش با «اعتماد» حادثه را شرح مي‌دهد و عنوان مي‌كند: «همه چيز خوب بود تا اينكه شام خورديم و شبنم ظرف‌ها را شست و با لب خندان به اتاقش رفت. ناگهان بدون هيچ دليلي خودش را با شالش حلق آويز كرد. وقتي بالاي سرش رسيدم، هنوز بدنش داغ بود.»...
بررسي‌هاي «اعتماد» از آمار رسمي منتشر شده در مورد خودكشي در استان كردستان نشان مي‌دهد؛ طي سال گذشته (1401)، ۷۷ زن در اين استان خودكشي كردند كه ۲۱ نفر از آنها دختران زير ۱۸ سال بودند. ۲۸ مورد از اين خودكشي‌ها نيز با روش حلق‌آويز صورت گرفته است. بيشترين آمار خودكشي‌هايي كه در كردستان ثبت مي‌شوند به دليل اختلافات خانوادگي صورت مي‌گيرد. پس از آن فقر دليل بيشتر خودكشي‌هاي اين استان گزارش شده است.
سه سال پيش، روستاي قزل‌بلاغ
قزل‌بلاغ، روستايي در ۵۵ كيلومتري شهرستان ديواندره. اهالي روستا مي‌گويند؛ قزل‌بلاغ، كلمه تركي است و به معني معدن طلا است. برخي اهالي هم معتقدند به خاطر چشمه قديمي كه وسط روستا واقع شده اين نام را گرفته است. شبنم، 16 سال پيش در همين روستا متولد شد و حدود سه سال قبل دل بسته پسر همسايه مي‌شود. پسر همسايه هم يك دل نه
صد دل عاشق شبنم مي‌شود. آنها با مشورت خانواده‌ها باهم نامزد مي‌كنند، اما نامزدي آنها سه سال طول مي‌كشد تا اينكه پس از سه سال اواسط فروردين امسال به عقد هم در مي‌آيند.
يك هفته پس از مراسم عقد
برادر شوهر شبنم در مورد ازدواج برادر ۲۲ ساله‌اش با اين دختر ۱۶ ساله به «اعتماد» مي‌گويد: «همسايه بوديم. شبنم و برادرم خيلي همديگر را دوست داشتند. هيچ اتفاقي ميان‌شان نيفتاده بود، اما يك هفته از مراسم عقدشان كه گذشت، شبنم خودش را خفه كرد.»
13 روز پيش، خانه پدري شبنم
حدود ساعت ۱۲ شب بدون اينكه كلامي بگويد، خونسرد و آرام به داخل اتاقش رفت و خودش را حلق‌آويز كرد. پدر شبنم در مورد اقدام تلخ فرزندش به «اعتماد» مي‌گويد: «بعد از سه سال به آرزويش رسيده بود. شبنم با انتخاب خودش شوهر كرد. سه سال قبل با پسر همسايه‌مان نامزد كرد تا اينكه دو، سه هفته پيش بالاخره عقد كردند. شبنم خيلي خوشحال بود. او ۲۸ فروردين با دوستانش بيرون رفت و عصر هم برگشت. به ما هيچ حرفي نزد و سرش مدام در گوشي‌اش بود. همه چيز خوب بود تا اينكه شام خورديم و شبنم ظرف‌ها را شست و به اتاقش رفت. ناگهان بدون هيچ دليلي خودش را با شالش حلق‌آويز كرد. وقتي بالاي سرش رسيدم، هنوز بدنش داغ بود. خودمان هم نمي‌دانيم چرا اين كار را كرد. حتي درِ اتاقش را نبسته بود و چراغ‌ها هم روشن بود. آن صحنه وحشتناك را كه ديدم سريع با اورژانس تماس گرفتم، اما وقتي نيروهاي اورژانس بالاي سرش رسيدند، گفتند؛ حدود چند دقيقه است كه جان داده. جسدش را به پزشكي قانوني منتقل كردند تا مطمئن شوند، مورد خودكشي بوده است. بعد از اين اتفاق شوهرش شوكه شده بود. شبنم مشكلي نداشت. هنوز نمي‌دانيم چرا اين كار را كرد.»
يك روز قبل از خودكشي شبنم
«فواد احمدي» يكي از فعالان اجتماعي ديواندره كه در جريان خودكشي اين دختر نوجوان است به «اعتماد» مي‌گويد: «اين دختر حدود سه سال با شوهرش نامزد بود. شوهرش هم همسايه‌شان بود. وضعيت مالي همسر اين دختر اصلا خوب نيست. براي همين نمي‌توانست براي او عروسي بگيرد و نامزدي آنها سه سال طول كشيد تا اينكه اواسط فروردين ماه عقد كردند. از عقدشان يك هفته هم نگذشته بود كه اين دختر خودش را كشت. هنوز هيچ‌كس نمي‌داند چرا اين دختر نوجوان دست به چنين كاري زده است، اما چيزي كه شنيدم اين است كه يك روز قبل از حادثه شوهر او به خانه آنها مي‌رود و سر مسائل مالي و مراسم عروسي بحث‌شان مي‌شود. روز بعد وقتي شوهرش مي‌بيند از اين دختر خبري نيست به خانه آنها مي‌رود و متوجه مي‌شود او خودش را حلق‌آويز كرده است.»
ازدواج به رسم كردستان
به گفته اين فعال اجتماعي؛ در كردستان براي ازدواج دختران، چيزي به اسم جهيزيه وجود ندارد. داماد هم اگر دستش به دهانش برسد بايد تا ۲۰۰ ميليون تومان طلا براي عروس تهيه كند، اگر هم نه؛ بايد تا ۴۰ ميليون تومان طلا براي عروس تهيه كند، اما شوهر او اصلا در اين مدت هيچ كاري نتوانسته بود انجام دهد. خانواده‌ها خصوصا خانواده اين دختر گفته بودند؛ توقعي از داماد ندارند و فقط مي‌خواهند مراسم عروسي گرفته شود تا آنها هم بتوانند در تشكيل زندگي به اين زوج كمك كنند. خانواده داماد از لحاظ مالي وضعيت‌شان افتضاح بود.
تكرار خودكشي در روستاي قزل‌بلاغ
اين فعال اجتماعي در مورد آمار خودكشي در ديواندره مي‌گويد: «آمار خودكشي در شهرستان ديواندره تقريبا بالاست. فقط سالي يازده نفر در اين شهرستان خودكشي مي‌كنند. شبنم دومين دختري است كه در اين منطقه خودكشي مي‌كند. سال گذشته هم در نزديكي روستاي قزل‌بلاغ دختر و پسري همديگر را مي‌خواستند، اما خانواده‌هاي‌شان مخالفت مي‌كردند. پدر دختر مي‌گفت؛ چند سال پيش از طايفه آنها، دختر مي‌خواسته و به او ندادند بنابراين خودش هم دخترش را به آنها نمي‌دهد. بعد از اين مخالفت‌ها، ف.ص و م.گ خودشان را حلق‌آويز مي‌كنند. ف.ص براي م.گ يك روسري كادو گرفته بود. روز حادثه م.گ با همان روسري كه ف.ص برايش كادو خريده بود، خودش را حلق‌آويز مي‌كند. بعد هم ف.ص متوجه ماجرا مي‌شود و روسري را از دور گردن م.گ باز مي‌كند و با همان روسري خودش را حلق‌آويز مي‌كند.»
احمدي در ادامه توضيح مي‌دهد؛ استفاده از فضاي مجازي در كردستان فرهنگ‌سازي نشده است. او در اين باره مي‌گويد: «به نظر مي‌رسد كه فضاي مجازي بر مردم كردستان به خصوص ديواندره آثار منفي به جا گذاشته است. اينكه مي‌گويم كردستان چون با فرهنگ، آداب و رسوم مردمانش كاملا آشنايي دارم. چندين بار در كارگاه‌هاي آسيب‌شناسي كه برگزار كرديم به اين موارد پرداختيم. دختر و پسر مجرد، مرد و زن متاهل از طريق فضاي مجازي در كردستان با هم آشنا مي‌شوند و در اكثر موارد اتفاقات ناگواري در جهت همين آشنايي‌هايي رخ مي‌دهد. چند وقت پيش يك خانم شوهردار در فضاي مجازي با يك پسري آشنا مي‌شود. اين قضيه ادامه پيدا مي‌كند تا اينكه اين خانم با همدستي همين پسري كه با او در فضاي مجازي آشنا شده بود، شوهرش را به قتل مي‌رساند. مردم كردستان هنوز با يك‌سري رسم و رسومات خودشان زندگي مي‌كنند. براي همين قتل‌هاي ناموسي در اين استان خيلي زياد است.»
«اگر افكار يا قصد خودكشي داريد با شماره 123 تماس بگيريد»
طي 10 سال گذشته بيش از ۴۰ هزار مرگ ناشي از خودكشي توسط نيروي انتظامي ثبت شده
بررسي‌هاي «اعتماد» از آمار رسمي منتشر شده در سايت‌هاي خبري نشان مي‌دهد كه ميزان خودكشي طي يك دهه گذشته بيش از 40درصد افزايش يافته و از حدود سه هزار و 500 مورد به بيش از 5 هزار مورد رسيده است. طي 10 سال گذشته نيز بيش از ۴۰ هزار مرگ ناشي از خودكشي توسط نيروي انتظامي ثبت و ضبط شده است كه اين رقم بيش از دو برابر كل آمار قتل در دهه ۱۳۹۰ است كه كمتر از ۲۰ هزار نفر گزارش شده بود. در آمارهاي نيروي انتظامي به تعداد قابل‌توجهي مرگ، تحت عنوان ساير موارد مرگ‌هاي مشكوك اشاره شده است كه دقيقا مشخص نيست به چه مواردي اطلاق مي‌شود. آمار اين مرگ‌هاي مشكوك در دهه ۱۳۹۰، حدود ۶ برابر آمار كل خودكشي و ۱۲ برابر آمار قتل است.
براساس آمار رسمي نيروي انتظامي، در فاصله سال‌هاي ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۹، سالانه به طور متوسط حدود ۴۲۰۰ نفر در ايران به دليل خودكشي جان‌شان را از دست داده‌اند. بررسي‌هاي منطقه‌اي نشان مي‌دهد كه آمار خودكشي در استان‌هاي غربي ايران بيشتر از مناطق مركزي، شمال و جنوب و شرق است.
