در ماه‌های اخیر به‌صورت ناگهانی بار دیگر تعداد پیامک‌های انبوه تبلیغاتی اوج گرفته و مشترکان را به ستوه آورده است.
صبح‌شد: سال که به روزهای انتهایی می‌رسد، عموما انواع عرضه و تقاضا هم بیشتر می‌شود. تولید و خرید و فروش کالا و خدمات اوج می‌گیرد تا مردم بتوانند سور و سات عید را فراهم کنند. این در حالی است که طی سال‌های اخیر و با توسعه فناوری، بازار دیگری در کنار بازار سنتی شب عید شکل گرفته است؛ ارسال انبوه پیامک‌های تبلیغاتی. آنطور که بعضی از شرکت‌های فعال در این حوزه عنوان می‌کنند، این بازار به‌ویژه در ایام پایانی سال، رونق بیشتری می‌گیرد، چراکه تولیدکنندگان کالا، ارائه‌دهندگان خدمات و فروشگاه‌های مختلف تلاش می‌کنند تا درآمد خود را افزایش دهند. همین موضوع آنها را به سمت پیامک‌های تبلیغاتی سوق می‌دهد که یا از شماره‌های شخصی یا از شماره‌های سامانه‌های ارسال پیامک انبوه استفاده می‌کنند. این پیامک‌ها عموما از سرشماره‌هایی با پیش شماره 1000، 2000، 3000، 5000، 8000، 9000، 210000، 850102، 8054 و حتی تلفن‌های ثابت خاص ارسال می‌شود. البته به این نکته باید توجه کرد که بعضی از پیامک‌های لازم هم ممکن است با همین پیش شماره‌ها ارسال شود، مانند پیامک کارت هوشمند ملی یا کارت واکسن. حتی در زمان انتخابات هم از این نوع پیامک‌ها که به نام کاندیداهاست برای مشترکان ارسال می‌شود. حتی مشترکانی که به‌اصطلاح پیامک‌های تبلیغاتی خود را بسته‌اند هم از این ماجرا در امان نیستند. در این میان آنچه باقی می‌ماند کلافگی مردم از این پیامک‌هاست. اما مردم و مسئولان مربوط چه باید بکنند تا این مسئله حل شود؟
اقدامات سازمان تنظیم مقررات
سیدمحمد امامی، مدیرکل دفتر نظارت بر سرویس‌های ارتباطی و فناوری اطلاعات سازمان تنظیم مقررات در گفت گو با همشهری اقدامات سازمان تنظیم مقررات در این خصوص را شامل اقدامات پیشینی و پسینی عنوان می‌کند.
امامی اقدامات پیشینی را شامل ایجاد سامانه‌های اتوماتیک و هوش مصنوعی، سامانه‌های تعاملی، تنظیم و پیشنهاد و اصلاح مقررات و اقدامات پسینی را هم اعمال مقررات در مورد متخلفان عنوان می‌کند. او در مورد اعمال مقررات می‌گوید: «اگر در بررسی‌ها متوجه شویم مشترکان پیامکی دریافت می‌کنند که درخواست نداده‌اند، موضوع را پیگیری و با شرکت‌های متخلف برخورد می‌کنیم. این برخورد از سوی سازمان تنظیم و عمدتا به‌واسطه اپراتورها انجام می‌شود.»
شناسایی متخلفان
مدیرکل دفتر نظارت با تأکید بر اینکه در این زمینه مقرراتی تنظیم شده، به پیگیری‌های مکرر از سوی دفاتر نظارتی سازمان در ستاد تهران و مناطق 9گانه سازمان در سراسر کشور اشاره می‌کند.
امامی به سامانه‌هایی ازجمله #800* اشاره می‌کند که برای این مسئله راه‌اندازی شده اما در عین حال از سامانه‌های دیگری نام می‌برد که در اختیار سازمان تنظیم مقررات است.
به‌گفته او «سامانه‌های سازمان به‌طور خودکار افرادی را که پیامک انبوه بدون مجوز ارسال می‌کنند شناسایی و امکان ارسال پیامک از سوی آنها را غیرفعال می‌کند که این مورد دوم بیشتر در مورد شماره شخصی است». مدیرکل دفتر نظارت بر سرویس‌های ارتباطی همچنین به مقررات موجود درباره ارائه‌کنندگان خدمات پیامک انبوه اشاره می‌کند و می‌گوید: «براساس این مقررات اگر مشترکی نخواهد این نوع پیامک‌ها را دریافت کند، ارسال پیامک برای او ممنوع است. همچنین ارسال پیامک انبوه از طریق شماره‌های شخصی ممنوع است. به‌عبارت دیگر، این مقررات بین شماره‌های شخصی و سرشماره‌هایی که از مراجعی غیر از سازمان هم مجوز می‌گیرند، مانند وزارت ارشاد، تفکیک قائل شده است.»
امامی عنوان می‌کند که یک موضوع مقرراتی و حقوقی با شرکت‌های اپراتور داریم که طبق پروانه اپراتورها از آنها خواسته‌ایم به هیچ وجه شرکت‌هایی که طرف قرارداد اپراتورها هستند، برای ارسال پیامک انبوه، از این دو ضابطه(ارسال پیامک انبوه از شماره‌های شخصی و ممنوعیت ارسال پیامک انبوه برای مشترکانی که تمایل ندارند) تخطی نکنند.
مدیرکل دفتر نظارت بر سرویس‌های ارتباطی با تأکید بر اینکه این مقررات اعمال می‌شود، گفت اما منکر تخلفات صورت گرفته نیست. به همین دلیل به مردم توصیه می‌کند که ابتدا از طریق شماره‌گیری کد #800* اقدام کنند و اگر باز هم این پیامک‌ها را دریافت کردند، از طریق سامانه 195 تخلف را گزارش کنند. امامی با موفق دانستن عملکرد سازمان تنظیم مقررات در این زمینه، تأکید می‌کند که اگر ارسال این نوع پیامک‌ها در روزهای نزدیک به عید برای مردم افزایش یافته، حتما بررسی بیشتری خواهیم کرد تا این مشکل رفع شود.
چگونگی جمع‌آوری دیتابیس
مدیرکل دفتر نظارت بر سرویس‌های ارتباطی در پاسخ به این پرسش که شماره مشترکان چگونه در اختیار سامانه‌های ارسال پیامک انبوه قرار می‌گیرد، می‌گوید: «بعضی از سرشماره‌ها به‌صورت استانی یا منطقه‌ای است و در بعضی از حالات هم نامبرینگ اپراتورها وابسته به استان خاصی نیست. اما اینکه بانک اطلاعات شماره مشتریان چگونه جمع‌آوری می‌شود، باید گفت سال‌هاست که مردم از موبایل استفاده می‌کنند و وقتی برای خرید به یک فروشگاه مراجعه می‌کنند، فروشنده شماره مشترک را می‌گیرد تا به‌عنوان مثال پیامک‌های تخفیف بفرستد. یا جایی نیاز به ثبت نام است و شماره موبایل مشترکان دریافت می‌شود. این شماره‌ها طی زمان طولانی جمع‌آوری می‌شود.» امامی همچنین به بعضی نرم‌افزارهای نصب شده روی گوشی اشاره می‌کند و می‌گوید به این ترتیب این دیتابیس‌ها گردآوری می‌شود.
او با این حال، تأکید می‌کند که نمی‌توان گفت که اپراتورها در این زمینه تخلف کرده‌اند و به‌عنوان مثال به‌صورت فله‌ای(bulk) دیتا و لوکیشن مشترکان را در اختیار دیگران قرار می‌دهند. به‌گفته امامی «اینطور نیست که مثلا لیستی از خانم‌ها، آقایان یا یک منطقه خاص در اختیار ارسال‌کنندگان پیامک انبوه قرار بگیرد. اگر چنین اتفاقی رخ دهد، به‌شدت با آن برخورد می‌شود، چراکه این دیتا حریم خصوصی مشترکان محسوب می‌شود».
فروش دیتابیس تخلف است
مدیرکل دفتر نظارت بر سرویس‌های ارتباطی همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا خرید و فروش دیتابیس از سوی بعضی از فروشندگان را تأیید می‌کنید، پاسخ مثبت می‌دهد و آن را ممکن می‌داند. امامی می‌گوید: «یک فروشگاه طی سال‌های متمادی می‌تواند این دیتابیس را تهیه کند و در ازای مبلغی به درخواست‌کننده بفروشد. با این حال خرید و فروش و در اختیار گذاشتن این دیتابیس‌ها ممنوع است.» او همچنین به کسانی که قصد ارسال پیامک انبوه با هدف تبلیغات و بازاریابی دارند توصیه می‌کند که از اپراتورهایی که سرشماره پیامکی دارند، سرویس بگیرند و از ارسال پیامک با شماره‌های شخصی بپرهیزند.
