پس از گذشت يک هفته از ارائه جمع‌بندي نهايي ايران از پيش‌نويس نهايي توافق ارائه شده از سوي اروپا، همچنان فضاي تعليق بر مذاکرات ادامه دارد.
پس از گذشت يک هفته از ارائه جمع‌بندي نهايي ايران از پيش‌نويس نهايي توافق ارائه شده از سوي اروپا، همچنان فضاي تعليق بر مذاکرات ادامه دارد. در يک سو ماجرا ايران تاکيد دارد که خواسته‌هاي مطرح شده همراه با نرمش بوده و مي‌تواند گامي مهم در مسير احياي برجام باشد. در سوي ديگر، علي‌رغم رويکرد مثبت اروپايي‌ها، روسيه و چين از پاسخ ايران دولت بايدن تا کنون واکنش قاطعي نسبت به توافق نشان نداده است.
علاوه بر اين بازيگران در چند روز گذشته فشار لابي‌هاي اسرائيلي بر کاخ سفيد روندي افزايشي داشته و به نظر مي‌رسد آنها واپسين تلاش‌هاي خود را براي بر هم زدن مسير توافق در پيش گرفته‌اند. با تمام اين اوصاف، تاخير آمريکايي‌ها در پاسخ دادن به جمع‌بندي ارائه شده از سوي ايران، موجب شده که همچنان فضاي تعليق بر مذاکرات ادامه داشته باشد.
معمابرانگيز شدن تعلل آمريکا در پاسخ به ايران
تعلل آمريکايي‌ها در پاسخ دادن به جمع‌بندي ارائه شده از سوي ايران، اکنون به معمايي براي تمامي طرفين تبديل شده است. حتي برخي شواهد حاکي از آن است که شوراي امنيت ملي کاخ سفيد و وزارت خارجه آمريکا در ارتباط با نوع پاسخ دادن به جمع‌بندي ارائه شده از سوي ايران اختلاف‌نظر دارند. در همين ارتباط، رحمان قهرمان‌پور در گفت‌وگو با ايسنا با اشاره به طولاني شدن تاخير آمريکا در پاسخ به جمع‌بندي ايران درباره متن پيش نويس احياي برجام بر اين باور است که از چند زاويه مي‌توان به اين مساله نگاه کرد؛ اول اينکه در قالب نظريه‌ي بازي‌ها و چانه‌زني در مذاکرات مي‌توان اين را ارزيابي کرد که آمريکا دنبال اين است تا دست برتر را در مذاکره داشته باشد و شايد دنبال اين هستند که چطور توپ را در زمين ايران بيندازند تا امتياز کمتري بدهند.
وي ادامه مي‌دهد: دوم، شايد به اين دليل که امکان توافق بيشتر شده است، در داخل آمريکا دو جناح معتدل و رايکال يعني جناح آنتوني بلينکن و جيک ساليوان سعي دارند به اجماع نظر برسند و اين کار سختي است. قبلا شايد امکان توافق را کم مي‌ديدند و نياز نداشتند به اجماع برسند اما الان سعي دارند که اجماع به دست آوردند و اين ممکن است يکي از دلايل تاخير در پاسخ شان باشد. سوم اينکه، شايد آمريکايي‌ها انتظار داشتند ايران متن پيش‌نويس را رد کند و اين‌ها بتوانند مانور تبليغاتي دهند و ايران را مسئول شکست مذاکرات معرفي کنند اما اين موضوع هم محقق نشد.
اين کارشناس مسايل بين‌الملل تصريح کرد: چهارم اينکه احتمال دارد عمليات رواني و بازي رسانه‌اي باشد و آمريکايي‌ها بگويند حالا که ايران علاقه‌مند است، خود را کم ميل نشان دهيم تا ايران از بخشي از خواسته‌هايش در اين روند يا در آينده بکاهد.
اين کارشناس مسائل آمريکا در ادامه بر اين باور است که اختلافات داخلي بلينکن و ساليوان جدي است و سعي دارند به نوعي به اجماع برسند و طبيعي است که اين مساله زمان‌بر است. ميزان اختلافات ميان اين دو جناح آنقدر زياد و جدي است که ممکن است به اين منجر شود که آمريکا از ايران بخواهد از برخي خواسته‌هاي خود عقب بنشيند. تعلل و تاخير دولت آمريکا در شرايطي است که جوزپ بورل، مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا، ديروز -دوشنبه-در حاشيه سميناري در اسپانيا خاطر نشان کرد: فکر مي‌کنم پاسخ ايران معقول است. پاسخ ايران به آمريکا انتقال داده شده و واشنگتن هنوز جواب نداده است. منتظر آمريکا هستيم و اميدواريم که اين پاسخ به ما اجازه دهد روند مذاکرات را تکميل کنيم. نسبت به اين مسئله اميدواريم اما نمي‌توان در مورد آن به شما اطمينان بدهم.
تاکيد ايران بر تداوم رويکرد سازنده و عدم اراده براي برقراري روابط دوجانبه
در ميانه تداوم عدم پاسخ‌گويي آمريکايي‌ها به جمع‌بندي ارائه شده از سوي ايران، تهران همچنان بر تداوم رويکرد سازنده و عدم اراده براي برقراري روابط دوجانبه با واشنگتن تاکيد دارد. در اين زمينه، ناصر کنعاني ديروز دوشنبه در نشست هفتگي خود با خبرنگاران داخلي و خارجي در پاسخ به سوالي در ارتباط با موضوع مذاکرات و آخرين تحولات در اين عرصه و برخي از گمانه‌زني‌هاي منتشر شده در اين ارتباط گفت: در موضوع مذاکرات ما هنوز در مسير مذاکره هستيم و در همين چارچوب اجازه مي‌خواهم که به استقبال جزئيات و روند بعدي که هنوز اتفاق نيفتاده نرويد.
اين ديپلمات ارشد کشورمان با بيان اينکه در آخرين دور مذاکرات وين پيشنهاداتي از سوي هماهنگ‌کننده اتحاديه اروپا به طرف‌هاي مذاکره‌کننده از جمله ايران ارائه شد، تصريح کرد: طرف ايراني مبتني بر رويکرد سازنده و مسئولانه خود پاسخ خودش را به پيشنهاد اتحاديه اروپا در زمان مقرر داد.
وي در همين ارتباط تصريح کرد: تا اينجاي کار هنوز از سوي طرف مقابل مشخصا آمريکايي‌ها پاسخي به پيشنهادات طرف اروپايي دريافت نکرده‌ايم و زماني مي‌توانيم از نتيجه‌بخش بودن اين مرحله از مذاکرات صحبت کنيم که طرف اروپايي اعلام کند که پاسخ طرف آمريکايي را دريافت کرده است. اين ديپلمات ارشد کشورمان با اشاره به مهم و حساس بودن مذاکرات، تصريح کرد: اجازه بدهيد که در اين ارتباط به روايت‌هاي غيررسمي اهتمام نکنيم.
تداوم نگاهها بر پر نشدن برخي شکاف‌هاي باقي مانده در آمريکا
در ميانه سکوت مقام‌هاي رسمي واشنگتن در واکنش به پاسخ ارائه شده از سوي ايران به پيش‌نويس نهايي اتحاديه اروپا، جيم اسکيوتو، خبرنگار ارشد حوزه امنيت ملي شبکه سي‌ان‌ان در صفحه توئيترش اظهارات جديدي را به نقل از يک مقام آمريکايي مطرح کرد و نوشت: « يک مقام ارشد وزارت امور خارجه[آمريکا] گفت، «برخي شکاف‌ها را پر کرده‌ايم اما برخي ديگر هنوز باقي مانده‌اند».
اين اظهارات در پي اين مطرح مي‌شود که يک مقام آمريکايي ديگر نيز اخيرا در اين باره به وبگاه خبري-تحليلي اکسيوس گفته بود: توافق در وين ممکن است نسبت به دو هفته پيش نزديک‌تر باشد اما همچنان نتيجه مذاکرات داراي ابهام است زيرا هنوز شکاف‌هايي وجود دارد. در هر حال، توافق قريب‌الوقوع به‌نظر نمي‌رسد.
همانند چند روز گذشته نهادهاي امنيتي اسرائيلي فشارهاي خود را براي برهم زدن توافق ادامه داده‌اند که به نوعي مي‌توان از آن به عنوان واپسين گام براي به شکست کشاندن توافق ياد کرد. حتي در روزهاي گذشته اخباري مبني بر حضور يک هيات امنيتي اسرائيلي در واشنگتن منتشر شده است. در جديدترين کنش‌ها نيز شبکه الجزيره به نقل از بني گانتس، وزير جنگ رژيم صهيونيستي درباره توافق هسته‌اي نوشت: «توافقي که با ايران روي آن کار مي‌کنند، بد است و اسراييل ناچار است از خود حفاظت کند».
الجزيره در ادامه به نقل از گانتس آورده است، «اين توافق با ايران موجب رشد توانمندي‌هاي هسته‌اي آنها خواهد شد و آمادگي براي عمليات‌هاي دفاعي در مواجهه با هر سناريويي در حال انجام شدن است». ادعاهاي گانتس درباره توافق هسته‌اي درحالي مطرح مي‌شود که وبگاه خبري- تحليلي اکسيوس در گزارش خود به نقل از مقامات آمريکايي و صهيونيستي خبر داه بود: اگرچه دولت جو بايدن، رئيس جمهور آمريکا در روزهاي اخير تلاش کرده است به اسرائيل اطمينان دهد که در مذاکرات احياي برجام امتياز جديدي به ايران نداده است، مقامات اسرائيلي مي‌گويند که آنها اطمينان ندارند.
بنابر اين گزارش، مقامات کاخ سفيد در روزهاي گذشته به همتايان اسرائيلي خود اطمينان داده‌اند که علي‌رغم وجود برخي گزارشات در رسانه‌ها مبني بر امتيازدهي واشنگتن به تهران در جريان مذاکرات وين، آمريکا هيچ امتياز جديدي به ايران نداده‌است.
حتي گزارش‌ها حاکي از آن است که ايال هولاتا، مشاور امنيت رژيم صهيونيستي قرار است روز سه‌شنبه به واشنگتن برود و در کاخ سفيد با جيک ساليوان همتاي آمريکايي خود ديدار کند. شواهد امر حاکي از آن است که اسرائيل از اطمينان‌بخشي‌هاي آمريکا راضي نشده است. يک مقام اسرائيلي در اين باره گفته است که مذاکرات با واشنگتن درباره تهران در روزهاي گذشته سخت‌تر شده است اما يائير لاپيد، نخست وزير اسرائيل قصد ندارد به‌طور علني به کارزار عليه بايدن پيرامون توافق هسته‌اي با ايران بپردازد».
حمايت مسکو از پاسخ ايران
همزمان با طرح اظهارات مختلف از سوي مقام‌هاي ايراني، آمريکايي و اسرائيلي، نماينده روسيه در سازمان‌هاي بين‌المللي از گفت‌وگو با همتاي ايراني درباره موضوعات مربوط به مرحله نهايي مذاکرات وين خبر داد و ابراز اميدواري کرد بررسي پيشنهادات ايران در واشنگتن زمان زيادي نبرد.
«ميخائيل اوليانوف» نماينده روسيه در سازمان‌هاي بين‌المللي مستقر در وين از گفت‌وگو با همتاي ايراني خود درباره مذاکرات وين خبر داد.
وي در اين خصوص نوشت: امروز با محسن نذيري اصل نماينده دائم جديد ايران در سازمان‌هاي بين‌المللي در وين ديدار کردم. ما تعدادي از موضوعات مورد بحث مربوط به مرحله نهايي مذاکرات وين در مورد برجام را مورد گفت‌وگو قرار داديم.
