بازار ارز روزهای آرامی را از سر می‌گذارند و محدوده نوسانات قیمتی دلار محدود شده است. اسکناس آمریکایی این روزها بین کانال‌های قیمتی ۵۰ تا ۵۲ هزار تومانی در رفت و آمد است و معامله‌گران نیز انگیزه‌ای برای خرید ارز در حجم بالا ندارند. تحلیلگران می‌گویند آرامش این روزهای بازار ارز جنس سیاسی دارد و نمی‌توان دنباله ثبات قیمتی بازار را در سیاست‌های دولت جست‌وجو کرد. در خصوص چشم‌انداز قیمت دلار در ماه‌های پیش‌رو کارشناسان به دو دسته عوامل سیاسی و اقتصادی اشاره می‌کنند. برخی به بازگشایی سفارتخانه‌های ایران و عربستان در اردیبهشت ماه اشاره و از آن به عنوان یکی از مولفه‌های اثرگذار بر قیمت ارز یاد می‌کنند. در صورتی که این موضوع زمینه‌ساز توافقات سیاسی بیشتر بین طرفین باشد، احتمال تداوم روند باثبات قیمت‌ها در بازار ارز وجود خواهد داشت. برخی اما به وضعیت متغیرهای اقتصادی کشور اشاره و از آن به عنوان یکی از سکوهای پرتاب قیمت ارز در ماه‌های پیش‌رو یاد می‌کنند. با توجه به روند ادامه‌دار خلق پول و ثبت رکوردهای تورمی بالا، می‌توان نسبت به آینده بازار ارز در سایه شاخص‌های کلان اقتصادی ابراز نگرانی کرد. حال پرسش اساسی این است که آیا زور خبرهای سیاسی برای حفظ ثبات قیمت ارز به اقتصاد خواهد چربید؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد که بعد از صعود هیجانی قیمت دلار در ابتدای سال، بازار ارز این روزها از هیجان افتاده و به ثبات نسبی رسیده است. اسکناس آمریکایی در روزهای اخیر عمدتا بین کانال‌های قیمتی ۵۰ و ۵۱ هزار تومانی نوسان می‌کند و به نظر می‌رسد معامله‌گران تمایلی برای حضور پررنگ در بازار ندارند. دیروز تابلوی معاملات قیمتی بازار آزاد قیمت دلار را حدود ۵۱ هزار و ۵۰۰ تومان نشان می‌داد. نرخ دلار در بازار مبادله نیز در کانال ۴۲ هزار تومانی قرار داشت. به این ترتیب می‌توان گفت که همچنان شکاف قیمتی بین نرخ‌های دولتی و نرخ‌های بازار آزاد به چشم می‌خورد. به نظر می‌رسد یکی از دلایل آرامش ارزی بازار در روزهای گذشته این بوده که خبر سیاسی جدیدی به معامله‌گران تزریق نشده است. با این حال اعمال اخباری مبنی بر بازگشایی سفارتخانه‌های ایران و عربستان در اردیبهشت ماه می‌تواند زمینه‌ساز تحولات قیمتی در هفته‌های پیش‌رو شود. با این حال روایات کارشناسان از این خبر نیز دوگانه است، به طوری که برخی از اثرگذاری بالای این خبر بر قیمت ارز سخن می‌گویند و برخی نیز بر این باورند که دلار تنها به خبرهای سیاسی از جنس برجام واکنش جدی نشان می‌دهد.
از سوی دیگر نباید از یاد ببریم که وضعیت شاخص‌های اقتصادی کشور بسیار نگران‌کننده است. تورم پایان سال گذشته رکورد شکسته و نقدینگی به بالای ۶۰۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. با توجه به اینکه روند خلق پول همچنان ادامه دارد می‌توان نسبت به تداوم روند رو به رشد نقدینگی و تورم نگران بود. بدیهی است اگر سیاستگذار قادر به کنترل خلق پول و تورم نباشد، بازار ارز امکان صعود و حرکت در مسیر افزایشی را خواهد داشت. با توجه به اینکه سیاستگذار از سیاستگذاری خود برای کنترل تورم خبر داده باید دید که آیا تیر دولت برای تحقق وعده مهار تورم که در ادامه می‌تواند منجر به حفظ ثبات قیمتی در بازا ارز شود، راه به جایی خواهد برد.
قیمت‌گذاری ارز دست دولت و بانک مرکزی است
جمشید عدالتیان‌شهریاری اقتصاددان و عضو سابق اتاق بازرگانی ایران نیز در خصوص وضعیت بازار ارز به «جهان‌صنعت» گفت: رییس بانک مرکزی یکی از اهداف سیاسی خود را برقراری ثبات نسبی در بازار ارز اعلام کرده بود و به نظر می‌رسد در حال نزدیک شدن به هدف یاد‌شده است. ثبات قیمتی در بازار ارز اما دو نتیجه مثبت به همراه دارد؛ اول اینکه به فعالان اقتصادی اجازه می‌دهد برای وضعیت آتی فعالیت‌های تولیدی خود برنامه‌ریزی کنند و دوم اینکه باعث خروج سوداگران از بازار ارز و باعث می‌شود که بازارهای دیگر مالی اعم از بازار خودرو و مسکن نیز از تلاطم بیفتند.
وی اظهار کرد: قیمت کنونی دلار در بازار و محدود شدن دامنه نوسان آن به ما می‌گوید که وزنه عرضه و تقاضای ارز در بازار یکسان است. اگر این مساله را نیز بپذیریم که بانک مرکزی به دنبال برقراری ثبات قیمتی نسبی در بازار ارز است می‌توانیم انتظار کاهش ملایم قیمت ارز را نیز داشته باشیم. در صورتی که سیاستگذار همچنان به دنبال برقراری ثبات قیمتی در بازار ارز باشد، قادر خواهد بود وضعیت باثبات کنونی را تا پایان نیمه سال جاری حفظ کند.
عدالتیان افزود: این نکته را نباید از یاد برد که وضعیت شاخص‌های اقتصادی می‌تواند آرامش بازار ارز را به هم بریزد. از آنجا که نرخ تورم در سایه افزایش دستمزدها در خرداد ماه به اوج خود می‌رسد باید دید که آیا بانک مرکزی قادر خواهد بود به حفظ ثبات قیمت ارز در بازار کمک کند.
به باور این فعال اقتصادی، قیمت ارز دست دولت و بانک مرکزی است و هر زمان که اراده کنند می‌توانند جهت‌گیری قیمت‌ها در این بازار را تغییر دهند. دلیل این مساله نیز این است که بزرگ‌ترین عرضه‌کننده ارز در بازار دولت است. هرچند بانک مرکزی و دولت در برخی موارد فرافکنی می‌کنند اما واقعیت این است که بانک مرکزی هر زمان که بخواهد می‌تواند قیمت ارز را کنترل کند. به نظر می‌رسد نرخ کنونی ارز نیز همان نرخی است که بانک مرکزی و دولت از قبل برای رسیدن به آن توافق کرده بودند.
وی در خصوص اثرگذاری اخبار سیاسی بر بازار ارز بیان کرد: واقعیت این است که تاثیر اخبار سیاسی و اقتصادی بر قیمت ارز کوتاه است و آنچه در نهایت تعیین‌کننده قیمت در بازار ارز خواهد بود قوانین عرضه و تقاضاست. بر این اساس اگر اتفاق مثبت سیاسی بیفتد می‌توانیم انتظار کاهشی شدن قیمت‌ها برای یک دوره کوتاه را داشته باشیم، اما در ادامه وضعیت اقتصادی است که تعیین می‌کند بازار ارز در چه مسیری حرکت کند. این نکته نیز نباید فراموش شود که تنها خبر سیاسی که می‌تواند تغییری اساسی در قیمت ارز ایجاد کند خبرهای برجامی و توافق است که چندان نمی‌توان نسبت به وقوع آن امیدوار بود.
عدالتیان ادامه داد: به یاد داریم که کاهش تنش‌های سیاسی ایران و عربستان پیش از شروع سال جدید توانست به کاهش قابل توجه قیمت‌ها در بازار ارز بینجامد، اما تاثیر این اخبار بعد از مدت کوتاهی از بین رفت و بازار ارز به روال قبلی خود و نوسان در نرخ‌های بالای ۵۰ هزار تومان بازگشت. به این ترتیب اگر انتظار داشته باشیم که ثبات قیمتی در بازار ارز ادامه‌دار باشد باید در وهله اول وضعیت اقتصادی با بهبود همراه شود در غیر‌این صورت تداوم خلق پول و تورم به معنای تداوم روند رو به رشد ارز در بلندمدت خواهد بود.
رشد نرخ ارز تا پایان سال تدریجی خواهد بود
پیام الیاس‌کردی، تحلیلگر بازارهای مالی در خصوص چشم‌انداز بازار ارز به «جهان‌صنعت» گفت: یکی از ویژگی‌های ذاتی بازار ارز این است که بعد از یک دوره افزایش قیمت، روند کاهشی به خود می‌گیرد و مدتی را درجا می‌زند. آنچه در شرایط کنونی اهمیت دارد این است که بدانیم بازار ارز بعد از مدتی درجا زدن در چه مسیری حرکت خواهد کرد؟
وی اظهار کرد: اخبار قابل‌اعتنا و تاثیرگذاری در خصوص وضعیت روابط ایران و عربستان دست‌به‌دست می‌شود که می‌تواند روند قیمت‌ها در بازار ارز را تغییر دهد. طبق شنیده‌ها، ایران و عربستان قرار است نسبت به بازگشایی سفارتخانه‌های دو کشور در اردیبهشت ماه اقدام کنند که این موضوع می‌تواند خبری مهم برای بازار ارز ایران باشد. می‌دانیم که یکی از مشکلات اقتصاد ایران درهم بوده است و کمبود درهم این تلقی را ایجاد کرده بود که در کشور کمبود ارز داریم. توافقات ایران و عربستان می‌تواند مسیرهای ورود درهم به کشور را بازتر کند.
الیاس کردی ادامه داد: اگر توافق ایران و عربستان به نتایج خوبی منجر شود می‌توان نسبت به کاهشی شدن قیمت ارز ابراز امیدواری کرد. اما به دلیل حجم بالای نقدینگی و تورم بالایی که در اقتصاد ایران وجود دارد، بازار ارز همچنان احتمال حرکت در مسیرهای صعودی دارد. اقتصاد ایران طی چند سال گذشته در مسیری در حال حرکت بوده که فواصل جهش‌های قیمتی در بازار ارز بسیار کوتاه شده است و همین مساله نیز احتمالات در خصوص افزایش قیمت ارز را بالا می‌برد.
وی تصریح کرد: حتی اگر چشم‌انداز بازار ارز افزایشی باشد اما دیگر نمی‌توان انتظار پرش‌های شدید قیمتی در بازار ارز در سال جاری را داشته باشیم. به عبارتی دیگر، اگر قرار باشد قیمت دلار تا پایان سال افزایشی باشد این روند افزایشی به صورت تدریجی و گام‌به‌گام خواهد بود. به این ترتیب نمی‌توان همچون گذشته انتظار داشت که قیمت ارز سرکوب و به طور ناگهانی دچار جهش قیمتی شود. این نکته را نیز نباید از یاد برد که امکان اصلاح شدید قیمت ارز حتی در صورت انتشار اخبار برجامی نیز وجود نخواهد داشت.
این تحلیلگر بازارهای مالی افزود: به طور کلی انتظار می‌رود رشد تدریجی و گام‌به‌گام نرخ ارز تا پایان سال اتفاق بیفتد که به احتمال زیاد اوج قیمت ارز نیز همچون سال گذشته در ماه‌های آذر و دی ماه اتفاق بیفتد.
الیاس کردی در پایان خاطرنشان کرد: واقعیت این است که بخش بزرگی از تحولات قیمتی بازار ارز جنس سیاسی دارد اما نمی‌توانیم نقش وضعیت اقتصادی را در تغییر قیمت ارز نادیده بگیریم. قیمت همه کالاهای مصرفی که در سبد مصرف خانوار یا حتی کالاهایی که در سبد مصرف کارخانجات وجود دارد به واسطه چاپ پول و تورم به سمت افزایش می‌رود. اگر دلار را هم یک کالا در نظر بگیریم باید انتظار داشته باشیم که همگام با افزایش تورم پیش برود و مسیرهای صعودی را در صورت تداوم وضعیت نگران‌کننده اقتصادی یکی پس از دیگری طی کند.
