رشد نرخ دلار، افزایش تورم و دستمزدها و حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی مواردی هستند که شرکت‌های هواپیمایی از آنها به عنوان دلایل تلاش‌شان برای افزایش قیمت بلیت پروازها یاد می‌کنند. در این رابطه منتقدانی نیز وجود دارند؛ مخالفانی که معتقدند سوخت یارانه‌ای و ارز ترجیحی برای تامین قطعات موجب شده که ایرلاین‌ها آنطور که ادعا می‌کنند زیان‌ده نباشند.
افزایش قیمت بلیت هواپیما، موضوع امروز و دیروز نیست و سال گذشته به یکی از مهم‌ترین اخبار صنعت هوایی تبدیل شده بود، اما هرچه به ماه‌های پایانی ۱۴۰۱ نزدیک می‌شدیم، به‌واسطه قرار گرفتن در آستانه تعطیلات نوروزی و تقاضای مردم به استفاده از هواپیما به‌عنوان یکی از روش‌های حمل‌ونقل، موضوع قیمت بلیت هم بیشتر مطرح شد.
به خصوص زمانی که تعداد بلیت هواپیما نمی‌توانست پاسخگوی تقاضاهای موجود باشد و حتی این شائبه را ایجاد کرده بود که شرکت‌های هواپیمایی به‌عمد بلیت نمی‌فروشند برای اینکه موافقت سازمان‌های مربوطه برای افزایش قیمت بلیت جلب شود. هرچند انجمن شرکت‌های هواپیمایی این موضوع را تکذیب کرد و گفت که سود شرکت‌ها در فروش بلیت است و منطقی نیست که آنها از فروش خودداری کنند.
از سوی دیگر سازمان هواپیمایی کشوری به‌عنوان متولی دولتی صنعت هوایی نیز بارها اعلام کرده که با افزایش قیمت بلیت موافق است و حتی می‌گوید که در صورت اصلاح نشدن قیمت‌ها، صنعت هوایی دچار آسیب می‌شود، اما در نهایت ستاد تنظیم بازار را مسوول معرفی و ابلاغ قیمت‌های جدید کرده و تا پیش از آن، هیچ افزایش قیمتی را رسمی و قانونی نمی‌داند.
بهانه ایرلاین‌ها برای افزایش نرخ بلیت پروازها
البته سال گذشته در مقاطعی هم برخی ایرلاین‌ها پیش از تصویب رسمی از سوی ستاد تنظیم بازار، قیمت‌ها را افزایش دادند، اما سازمان هواپیمایی با این موضوع مخالفت کرد و گفت این کار تخلف است، هرچند دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی پس از آن گفت که آزادسازی نرخ صنعت هواپیمایی جزو تکالیف دولت است و شرکت‌های هواپیمایی براساس قانون نرخ بلیت را ۳۰ درصد افزایش دادند، اما در نهایت قیمت‌ها به نرخ قبلی برگشت، نرخی که تصویب دی‌ماه ۱۴۰۰ است. انجمن شرکت‌های هواپیمایی همچنین همان زمان درباره هزینه‌ شرکت‌های هواپیمایی گفت: از ابتدای سال تعرفه گمرکی قطعات و موتور هواپیما از ۴۲۰۰ تومان به نرخ ارز حدود ۲۴ هزار تومان افزایش یافت، به‌علاوه افزایش تورم جهانی و قطعات حمل‌ونقل و با توجه به اینکه بیش از ۶۰ درصد هزینه‌های ما ارزی است و با افزایش بیش از ۳۰ درصدی قطعات و حمل آنها مواجه شدیم، از جمله لاستیک هواپیما که سال گذشته ۱۲۰۰ دلار بود و الان ۲۷۰۰ دلار است و بقیه اقلام همین‌طور، ضمن اینکه به جهت تورم بالای ۴۰ درصد و افزایش ۳۹ درصدی دستمزد، هزینه خدمات هم افزایش پیدا کرده است.
داستان قیمت بلیت هواپیما به سال جدید هم موکول شده و حالا شرکت‌ها چشم‌انتظار تصمیم ستاد تنظیم بازار هستند، آن هم در حالی که افزایش ۱۰۰ درصدی قیمت بلیت را پیشنهاد دادند، هرچند سازمان هواپیمایی کشوری گفت که این پیشنهاد را تعدیل کرده، اما هنوز زمان و نرخ افزایش قیمت بلیت مشخص نیست.
تقاضا برای تاسیس ایرلاین‌های جدید
در این میان به تازگی رییس سازمان بازرسی کل کشور به موضوعی اشاره کرده که قابل توجه است. خدائیان درباره قیمت بلیت هواپیما اظهار کرد: علی‌رغم اینکه شرکت‌های هواپیمایی از سوخت یارانه‌ای و برای تامین قطعات از ارز ترجیحی استفاده می‌کنند، لیکن بسیاری از شرکت‌ها از قیمت کم و دستوری بلیت هواپیما گلایه‌مند هستند. از طرف دیگر ۴۰ الی ۵۰ شرکت خصوصی وجود دارد که با یک الی دو هواپیما وارد چرخه صنعت هوایی شده‌اند و بسیاری هم در نوبت ورود هستند. حال سوال اینجاست که اگر صنعت هوایی زیان‌ده است، چرا تا این اندازه متقاضی دارد؟ اگرچه نمی‌توان منکر عوامل اقتصادی از جمله افزایش تورم و نرخ دلار شد، اما موضوعی که سازمان بازرسی کل کشور به آن اشاره کرده هم در جای خود جالب توجه است. در حال حاضر ۲۰ ایرلاین فعال در کشور وجود دارد و به نظر می‌رسد تقاضا برای ورود ایرلاین‌های جدید به صنعت هوایی هم وجود دارد، اما اینکه شرکت‌های هواپیمایی معتقدند صنعت هوایی زیان‌ده است و باز هم تقاضای ورود به صنعت را دارند، یا اینکه با شرایط زیان‌ده آن هم به‌عنوان یک بنگاه اقتصادی که باید سوددده باشد، همچنان به کار خود ادامه می‌دهند، عجیب است.
نرخ‌های جدید در ماه جاری اعلام می‌شوند
به تازگی سخنگوی سازمان هواپیمایی با بیان اینکه اگر بلیت هواپیما را پلکانی و افزایش ۱۰ تا ۱۵ درصدی می‌دادند الان به یکباره پیشنهاد افزایش ۱۰۰ درصدی داده نمی‌شد گفت: نرخ‌های جدید در اردیبهشت اعلام می‌شوند.
انتظار ایرلاین‌ها برای ابلاغ افزایش قیمت بلیت هواپیما از سوی ستاد تنظیم بازار از یک سو و انحراف و تخلف برخی سایت‌ها با بالا بردن ۱۰۰ درصدی قیمت‌ها از سوی دیگر چالش این روزهای سازمان هواپیمایی کشوری شده است.
اما طولانی شدن روند بررسی و ابلاغ میزان افزایش قیمت بلیت هواپیما از سوی ستاد تنظیم بازار باعث شده تا ایرلاین‌ها فشار بیشتری به سازمان هواپیمایی وارد کنند. فشاری که باعث شد تا محمدی‌بخش رییس سازمان هواپیمایی کشوری دو روز پیش با اعلام اینکه ۲۲ ماه است قیمت بلیت‌ها افزایش نداشته است به نوعی حرف دل ایرلاین‌ها را بزند.
هر چند یازرلو سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری با رد اینکه رییس سازمان هواپیمایی حرف دل ایرلاین‌ها را زده است گفت: اگر بلیت هواپیما را پلکانی و افزایش ۱۰ تا ۱۵ درصدی می‌دادند الان به یک باره پیشنهاد افزایش
۱۰۰ درصدی داده نمی‌شد. او با بیان اینکه به نظر می‌رسد هر چه سریع‌تر میزان افزایش قیمت بلیت هواپیما اعلام شود گفت: این نرخ‌ها در اردیبهشت‌ماه جاری اعلام خواهد شد.
در انتظار تصمیم‌گیری ستاد تنظیم بازار
سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری گفت: هنوز ستاد تنظیم بازار در خصوص افزایش بلیت هواپیما تصمیمی اتخاذ و ابلاغیه‌ای در این خصوص ارائه نکرده است. تا زمانی که ستاد تنظیم بازار در خصوص افزایش بلیت هواپیما ابلاغیه‌ای صادر نکند افزایش قیمت بلیت هواپیما قابلیت اجرایی ندارد. اینکه گفته می‌شود قیمت بلیت هواپیما در برخی سایت‌های فروش افزایش داشته است و برخی سایت‌های خبری که می‌گویند مشاهدات میدانی آنها نشان می‌دهد حتی ۱۰۰ درصد رشد داشته است، البته ما ندیدیم و اگر هم باشد این افزایش نرخ‌ها غیرقانونی است و مبنای محاسبه قیمت بلیت هواپیما و استناد ما همان قیمت‌های آذر ماه و دی ماه ۱۴۰۰ است.
او افزود: البته اگر افزایش پلکانی قیمت بلیت هواپیما را انجام می‌دادند و افزایش ۱۰ تا ۱۵ درصدی می‌دادند الان به یکباره پیشنهاد افزایش ۱۰۰ درصدی از سوی ایرلاین‌ها و انجمن شرکت‌های هواپیمایی ارائه نمی‌شد. به هر حال ۲۲ ماه است که قیمت بلیت هواپیما افزایش نداشته است و اگر به یک باره افزایش بالایی برای بهای بلیت داشته باشیم تا حدودی فضا تغییر می‌کند.
روال تعیین نرخ جدید برای پروازها
یازرلو گفت: شرکت‌های هواپیمایی درخواست خود را داده‌اند و شورای عالی هواپیمایی آن درخواست را در واقع تعدیل کرده و شورای ترابری هم نامه‌ای زده است. قاعده این گونه است که شرکت‌های هواپیمایی نرخ را براساس معیارهای خود اعلام می‌کنند و بعد از آن این پیشنهاد به سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان ارائه و این سازمان نظر خود را اعلام می‌کند که با چه میزان افزایش موافق است. بعد این نظرات به شورای عالی ترابری ارائه می‌‌شود و آنها نیز نظرات خود را به ستاد تنظیم بازار اعلام می‌کنند. ستاد تنظیم بازار هم بعد از مصوبه سران قوا قرار شد در خصوص افزایش قیمت‌ها نظر نهایی را بدهد. براساس این مصوبه سران قوا اگر مجموعه‌ای در حوزه قیمت‌گذاری ذینفع است و می‌تواند قیمت را اعلام کند باید تقاضا در شورای تنظیم بازار بررسی شود و بعد از آن است که افزایش قیمت‌ها ابلاغ می‌شود. در بحث بلیت هواپیما اینگونه است که شرکت‌های هواپیمایی نیازها و نظرات خود را به سازمان اعلام می‌کنند و شورای عالی هواپیمایی که در آن شورا نماینده سازمان برنامه و بودجه، نماینده وزارت امور اقتصادی، نماینده وزارت امور خارجه و یک فرد آگاه از سوی وزیر راه‌وشهرسازی و رییس سازمان هواپیمایی کشوری حضور دارند بررسی‌های خود را برای حصول نظر سازمان حمایت از مصرف‌کننده انجام می‌دهد و بعد از آن شورای عالی ترابری هم تشکیل می‌شود که امسال خروجی جلسه این شورا تقدیم ستاد تنظیم بازار شد. حالا اگر ستاد تنظیم بازار صلاح بداند ابلاغ کند آن زمان افزایش قیمت بلیت هواپیما قابلیت اجرا پیدا می‌کند. اما تا زمانی که ستاد تنظیم بازار ابلاغیه‌ای در این خصوص نداشته است مبنای محاسبه بلیت هواپیما همان قیمت‌های مصوب ۱۴۰۰ است.
تلاش برای از بین بردن امنیت روانی در حوزه بلیت هواپیما
سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری گفت: سایت‌های معتبر هزینه کنسلی بلیت را درج می‌کنند. یا در انتهای بلیت میزان مبلغ را براساس زمان کنسلی درج می‌کنند. این موضوع یکی از شگردهای تشخیص سایت‌های معتبر است. دوم این است که وقتی سایت‌هایی که معتبر هستند و مجوز از سازمان هواپیمایی دارند مشخص است. در سایت سازمان نفرات و حلقه‌های اصلی مشخص است. اما به هر حال ایرلاین موظف است بلیتی که داده است به فروش برسانند، باید معاونت بازرگانی آن سایت نظارت کند و مسوول پاسخگویی باشد. اما رییس سازمان هواپیمایی هم حرف دل ایرلاین‌ها را نزد بلکه عنوان کرد سازمان هواپیمایی کشوری به عنوان متولی صنعت هوانوردی بین مردم و ایرلاین‌ها قرار گرفته است. رییس سازمان هواپیمایی می‌گوید که هزینه‌های اصلی ایرلاین‌ها دلاری است. اما چون در این مدت ۲۲ ماه افزایش قیمتی نداشتیم الان هر افزایش قیمتی به چشم خواهد آمد و باید دو سال پیش ابلاغ می‌شد. در آن زمان شرکت‌های هواپیمایی در تیرماه اعلام کردند که ۴۰ درصد افزایش قیمت رخ دهد. سازمان ۱۰ درصد کاهش داد و ۳۰ درصد را قانونی اعلام کرد. آن ۳۰ درصد هم از آذرماه ابلاغ نشد و به هر حال دولت بنا به برخی مسائل جلوی آن را گرفت. اما فرآیند قانونی قیمت‌گذاری را مجلس شورای اسلامی مصوب کرده است. به هر حال در مورد سایر مسائل اظهارنظر نمی‌کنم چون می‌دانم که شاید در آینده مساله‌ساز شود. اما رییس سازمان هواپیمایی کشوری هم روند را توضیح داد اما برخی سایت‌ها برداشت‌های متفاوتی کردند که به اعتقاد بنده هدف از بین بردن امنیت روانی در حوزه بلیت هواپیما بود.
افزایش قیمت قبل از دستور ستاد تنظیم بازار خلاف قانون است
یازرلو در ادامه به بازار گفت: تصور بنده این است که قیمت بلیت هواپیما در اردیبهشت‌ماه مشخص و ابلاغ شود. در مجموعه وزارت راه‌وشهرسازی و زیرمجموعه‌ها اقدامات لازم انجام شده و وظایف قانونی طی شده و پیشنهادات و اصلاحات انجام شده است. سازمان هواپیمایی کشوری در تعدیل واقعی کردن قیمت‌ها تعارف ندارد و همانطور که اعلام می‌کنیم ایرلاین‌ها در حال خدمت کردن هستند. به همان میزان نرخ اعلامی را با معیارهای سازمان هواپیمایی می‌سنجیم و تعدیل می‌کنیم. این‌طور نیست که ایرلاین‌ها هر چه عنوان کردند ما آن را می‌پذیریم.
ما مدافع ایرلاین‌ها نیستیم اما صنعت هواپیمایی که آسیب‌پذیر بوده و با تحریم‌های ظالمانه مواجه است و با آن مقابله می‌کند افزایش قیمت بلیت موضوعی است که باید به هر حال از این زاویه هم به این صنعت نگاه شود و همواره باید واقع‌بین و البته حامی مردم باشیم. اما ما می‌گوییم که شاخص‌های رشد قیمت را نگاه کنید، چه اتفاقی رخ داده است؟ براساس آن باید معیار بزنیم. اما تا زمانی که ستاد تنظیم بازار دستور افزایش قیمت بلیت هواپیما را صادر نکند قابلیت اجرایی نخواهد داشت و اگر هم در جایی این موضوع رخ داده باشد کاملا برخلاف قانون است.